رویکرد خانواده محور، الگوی توانمندسازی کودکان کار و خیابان

حمیده محدث افزود: طی سال‌های اخیر با رفع مشکلات مشاهده شده در برنامه‌های پیشین از روش‌های شناسایی، جذب و راهکارهای علمی و حرفه‌ای برای ساماندهی و توانمندسازی کودکان کار و خیابان در بستر خانواده استفاده می‌شود. به‌منظور همکاری بین سازمانی در رسیدگی به موضوع کودکان کار، کمیته ساماندهی کودکان کار و خیابان به دبیری بهزیستی خراسان رضوی و عضویت 16 دستگاه تشکیل گردیده است.

وی با بیان اینکه در توانمندسازی کودکان کار و خیابان همواره توجه و رسیدگی ویژه‌ای به وضعیت خانوادگی آنها می‌شود، گفت: ارائه خدمات تخصصی ترک اعتیاد از قبیل آماده‌سازی سرپرست جهت ترک اعتیاد، ارجاع سرپرست به مراکز ترک اعتیاد سرپایی و اقامتی، کمک در جهت تامین هزینه‌ها و پیگیری وضعیت سرپرست در مراکز ترک اعتیاد و...توانمندسازی شغلی خانواده از طریق ارجاع پدر یا مادر به کلاس‌های حرفه آموزی، کمک به خود اشتغالی والدین، کاریابی، توانمندسازی آموزشی از طریق آگاه سازی خانواده از خطرات ناشی از کار کودکان، حمایت‌های مالی از خانواده از طریق اعطاء کمک هزینه معیشتی، در اختیار گذاردن سبد کالا، معرفی به بنیادهای حمایتی از جمله کمیته امداد امام خمینی ( ره ) و...از دیگر اقداماتی است که در راستای حمایت از کودکان کار و خانواده‌های آنها انجام می‌گیرد.

معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی درخصوص فرآیند ارائه خدمات تخصصی به کودکان کار و خیابان، گفت: پس از پذیرش اولیه کودک کار و خیابان متناسب با نوع مشکل، شرایط و وضعیت او برنامه‌‎ حمایتی تدوین می‌گردد. از ابتدای سال جاری تاکنون کودکان کار وخیابان و خانواده‌های آنها بیش از 22هزار و 400 خدمت تخصصی شامل خدمات مددکاری، روانشناسی، بهداشتی، درمانی، آموزشی و ...دریافت نموده‌اند. این خدمات از طریق مراکز دولتی و غیر دولتی شبانه‌‎روزی یا روزانه که شامل یک مرکز غربال، دو مرکز شبانه‌روزی و دو مرکز روزانه می‌باشد، ارائه می‌گردد.

وی درخصوص مراکز نگهداری شبانه‌روزی کودکان کار و خیابان، گفت: یک مرکز دولتی و یک مرکز غیر دولتی در این زمینه فعال می‌باشد. در این مراکز کودکان کار و خیابان به صورت موقت پذیرش شده و تلاش تیم تخصصی بر این است که در مدت اقامت کودک در مرکز بررسی‌های لازم جهت انتقال کودک به خانواده یا سایر مراکز صورت گیرد. مراکز روزانه حمایتی- آموزشی کودک و خانواده  نیز از دیگر مراکزی هستند که به کودک کار و خیابان ارائه خدمت می‌کنند. این مراکز برای کودکان کار وخیابانی است که بین 6 تا 18 سال سن دارند و نیاز به اقامت در مراکز شبانه‌روزی را نداشته و با مراجعه روزانه به این مراکز از خدمات توانمندسازی آن بهره‌مند می‌گردند. در حال حاضر دو مرکز در این حوزه فعالیت می‌کنند.

محدث خاطرنشان کرد: از سال 1392 مراکز غیر اقامتی تحت عنوان مراکز حمایتی-آموزشی کودک و خانواده با هدف کاهش آسیب و خانواده محوری راه‌اندازی شد. هدف نهایی و آرمانی این مراکز، عدم حضور کودک در خیابان به دلیل آسیب‌زا و خشونت آمیز بودن و نقص حقوق آنان می‌باشد.

وی افزود: ترخیص از این مراکز به مفهوم قطع ارتباط خدمت‌گیرنده با بهزیستی نیست بلکه در کنار پیگیری‌های پس از ترخیص از طرف تیم تخصصی هر زمان که خدمت گیرنده جهت دریافت خدمات به مرکز مراجعه داشته باشد در چهارچوب قوانین و مقررات موجود به ایشان خدمات ارائه می‌گردد.

معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی عنوان کرد: پاسخ به نیازهای پایه نظیر تامین سرپناه، خوراک، پوشاک، فوریت‌های پزشکی و امنیت متناسب با سن کودک، ارزیابی اولیه کودک و خانواده با بررسی‌های مددکاری و روانشناسی، پیگیری جهت اخذ مدارک هویتی برای کودک در صورت نیاز، برنامه‌ریزی و اقدام جهت آموزش و تحصیل کودک براساس سن و شرایط استفاده از انواع مدل‌های رسمی، تحصیلی از جمله آموزش و پرورش، نهضت سواد آموزی، مدارس شبانه‌روزی و ... از جمله برخی از حمایت‌ها و خدمات ارائه شده به کودکان از طریق این مراکز می‌باشد.

وی با بیان اینکه آموزش‌های مهارتی برای کودکان کار و خیابان همواره مدنظر قرار می‌گیرد، گفت: در راستای ارتقای مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های زندگی نظیر افزایش خود باوری، آشنایی کودک با علائم ناشی از مصرف یا عدم مصرف مواد در والد، پذیرش مسئولیت های فردی و محافظت از خود و ...آموزش‌های لازم طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته به کودک وخانواده ارائه می‌گردد. علاوه بر این، پاسخ به نیازهای روانشناختی و استفاده کودک و خانواده از خدمات تخصصی مشاوره، روانشناسی و روانپزشکی، برنامه‌ریزی جهت ایجاد، حفظ و ارتقاء بهداشت روانی کودک باتوجه به علایق کودک، برگزاری برنامه‌های تفریحی، فراهم کردن فرصت جهت حضور کودک در فضاهای با نشاط و شادی آور، برگزاری کلاس‌های فوق برنامه و .... نیز در راستای ارتقای وضعیت روانی و ذهنی کودک از خدمات دیگری است که در این مراکز انجام می‌گیرد.

محدث با بیان اینکه تشکیل کمیته‌های ساماندهی کودکان کار و خیابان از جمله اقدامات شاخص انجام گرفته در این زمینه صورت می‌‎گیرد که از جمله آن می‌توان یه تشکیل مستمر کمیته‌های ساماندهی کودکان کار وخیابان با حضور اکثریت اعضاء اشاره کرد، گفت: در شرایط فعلی باید آیین‌نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد و در آن وظایف هر دستگاه مشخص و هماهنگی‌های میان سازمان‌های مختلف درنظر گرفته شود. چرا که موضوع کودکان کار و خیابان دارای ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است و در کلیه مراحل شناسایی، جذب، پذیرش در مراکز و... همراهی کلیه سازمان‌های مرتبط و استفاده از ظرفیت‌ها و منابع آنها ضروری است. حمایت‌های معیشتی، بیمه‌ای، آموزشی، تحصیلی، درمان و... نیازهایی است که توانمندسازی کودک و خانواده مستلزم رفع این نیازهاست و امکانات محدود سازمان بهزیستی پاسخگوی نیازهای فراوان وچند وجهی این خانواده ها نیست.

وی درخصوص دستگاه‌‎های عضو کمیته ساماندهی کودکان کار و خیابان، گفت: بهزیستی به عنوان دبیر کمیته‌ ساماندهی کودکان کار وخیابان تعیین گردیده‌ و اعضاء این کمیته را دستگاه‌های مختلفی از جمله دادستانی ، استانداری، نیروی انتظامی، شهرداری، دانشکاه علوم  پزشکی، آموزش وپرورش، فنی وحرفه‌ای، اداره کل تعاون کار ورفاه اجتماعی ، بیمه خدمات درمانی، بیمه تامین اجتماعی، صدا وسیما، اداره کل اتباع، جمعیت هلال احمر، کمیته امداد، اداره کل ورزش و جوانان، ثبت احوال تشکیل می‌دهند.