مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی در این جلسه با بیان اینکه احساس تنهایی و انزوای اجتماعی در بین سالمندان واقعیتی است که در حال حاضر مورد توجه بسیاری از صاحب نظران علوم روانپزشکی و روان‌شناسی قرار گرفته است، گفت: منشا بسیاری از حالات نامتعادل روانی از قبیل افسردگی، یاس شدید، خودکشی و... احساس تنهایی است. برنامه‌ریزی صحیح و استفاده از وجود سالمندان و تجربیات آنان هم تنهایی آنها را برطرف می‌کند و هم منبع مفید و ارزشمندی از معلومات و تجربیات را در اختیار جوانان نسل بعد قرار می‌دهد. افسردگی نیز از مشکلات شایع دوران سالمندی است و بیشتر در میان سالمندانی بروز می کند که تنها زندگی می‌کنند. برای رفع احساس بطالت و بیکاری سالمندان باید برنامه‌های جمعی برای آنها در نظر گرفت. سالمند احتیاج به امنیت روحی و جسمی دارد و باید مطمئن باشد که در مواقع ضرورت به کمکش خواهند شتافت.
انزوا و طرد شدن؛ جدی‌ترین خطری که سالمندان را تهدید می‌کند
دکتر مسعود فیروزی با اشاره به اینکه جدی‌ترین خطری که سالمندان را تهدید می‌کند در انزوا قرار گرفتن و طرد شدن از سوی اطرافیان است، گفت: در این حالت شخص امکان ارتباط صمیمی و نزدیک با دیگران را از دست می‌دهد. تنهایی باعث می‌شود که فرد سالمند به تدریج دچار مشکلات روانی شود لذا درک احساسات و انتظارات سالمندان از اطرافیان و تصحیح ارتباط اعضای خانواده با آنها در فرآیند بهداشت روانی سالمندان نقش بسزایی دارد.
وی با بیان اینکه تغییرات دوران سالمندی تاثیرات عمیقی بر زندگی و بهداشت روانی فرد دارد، گفت: اگر شخصیت فرد انعطاف‌پذیر باشد، توانایی سازگاری با این تغییرات بیشتر خواهد بود. در این میان اگر سالمند این تغییرات را در جهت منفی ادراک کند میزان انعطاف پذیری و سازگاری او نیز پایین خواهد آمد.
مناسب‌سازی و رفع موانع محیط از عمده نیازهای سالمندان است
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی ضمن تاکید بر اینکه مناسب‌سازی و رفع موانع محیط از عمده نیازهای سالمندان است، گفت: عوامل محیطی و خارجی که باعث بروز حادثه، لغزیدن، سرخوردن و به زمین افتادن سالمندان می‌شوند بسیار مهم هستند. شکستگی استخوان منبع عمده معلولیت در دوران سالمندی است؛ با مسن شدن افراد، شکستگی لگن به طور فزاینده‌ای شایع می‌شود. در بیش از ۵۰ درصد موارد یک عامل خارجی در ایجاد این حوادث دخالت دارند. هدف این است که عوامل خطری که قابلیت اصلاح دارند شناسایی و در راستای برطرف کردن آن اقدام شود تا ایمنی محل سکونت افراد با ایجاد تغییرات لازم به طور مطلوب تامین گردد.
وی ضمن تاکید بر اینکه سالمندان به اندازه‌ای که دیگران به آنها به‌عنوان افرادی پیر و ازکارافتاده نگاه می‌کنند، خود را ضعیف و ناتوان احساس نمی‌کنند، گفت: چنانچه فرد سالمند در یک خانواده گرم و صمیمی زندگی کند، بسیار راحت، آرام، مقاوم و با نشاط روزگار می‌گذراند. سالمندان به دلیل بازنشستگی و دوری از فرزندان، نیاز به ارتباط و توجه عاطفی بیشتری را در خود احساس می‌کنند که این نیاز باید مورد توجه قرار گیرد و ارضا شود. زن یا مردی که خود را زمانی صاحب قدرت و نفوذ می‌دانست به یکباره خود را تنها و بدون قدرت می‌یابد و این ناراحتی گاهی به حوادثی نامناسب می‌انجامد و موجب ناراحتی روانی سالمندان می‌گردد.
فیروزی افزود: گاهی ممکن است فرد از لحاظ فیزیکی پیر شده و فعالیت جسمانی او محدود شده باشد در حالیکه از نظر روانی هنوز به آستانه پیری نرسیده و از روحیه خوبی برخوردار است. چه بسیار افرادی که از نظر سن فیزیولوژیک بسیار کم سن و سال اما فرسوده‌تر از سن تقویمی خود هستند و چه بسا افراد مسنی که از نیروی جوانی برخوردارند. باید دانست که سالمندان در صورتیکه تمایل واقعی داشته باشند می‌توانند قدرت یادگیری خود را حفظ کنند. گرچه ممکن است با گذر زمان از سرعت و شدت آن کاسته شود اما توانایی‌های دیگر آنها مثل مهارت‌های حل مسئله و مشکلات افزایش یابد.
خودمراقبتی؛ گامی مثبت در حفظ سلامت جسمی- روانی سالمندان
وی با بیان اینکه ارائه خدمات سلامت روان در این طرح با هدف پیشگیری از بروز اختلالات و مشکلات روانشناختی و ارتقای سطح سلامت روان سالمندان و خانواده‌های آنها انجام می‌گیرد، گفت: سلامت روان به وضعیت بهزیستی روانی فرد اشاره دارد که در آن فرد بتواند توانایی‌های خود را دریابد با فشارهای طبیعی زندگی کنار بیاید، به صورت مثمرثمر کار کند و مشارکت مطلوبی در جامعه داشته باشد. فراهم آوردن فرصتی برای به اشتراک گذاشتن ایده‌ها، احساسات، نگرانی‌ها و مشکلات سالمندان با افراد متخصص، افراد همتا و نسل‌های دیگر موجب تقویت حمایت اجتماعی، کاهش احساس تنهایی و انزوا به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای سلامت روان دوران سالمندی می‌شود.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه در چند سال آینده با درصد بالایی از جمعیت سالمند روبرو خواهیم بود، گفت: پیش رفتن کشور به سوی جمعیت کهنسال را به روشنی می‌توان مشاهده کرد، بنابراین برنامه‌ریزی جهت رفع مشکلات پیش بینی شده و نشده و تامین نیازهای این گروه جمعیتی باید در راس کارهای مطالعاتی و برنامه‌ریزی‌های مهم کشور قرار بگیرد. در صورت عدم برنامه‌ریزی موضوع سالمندی به یک چالش بزرگ تبدیل خواهد شد. بدیهی است اگر سالمندان آموزش ببینند که خودشان مراقب خودشان باشند قدمی مهم در حفظ سلامتی آنها برداشته شده است.
وی درخصوص اهداف طرح پیشگیری از اختلالات شایع دوران سالمندی گفت: در این طرح با تامین خدمات غربالگری، ارزیابی و سطح بندی وضعیت سلامت روان مخاطبان و ارائه خدمات زودهنگام، مقرون به صرفه، شخص محور و مبتنی بر وضعیت سالمندان انجام می‌گیرد. فراهم نمودن زیرساخت‌های لازم جهت ارتقای سواد، سلامت روان میانسالان و سالمندان، خانواده‌ها و مراقبان آنها و توسعه آموزشی کارکنان خدمات سلامت روان از طریق ارائه آموزهاش‌های مدون از اهداف این طرح می‌باشد. در انتها نیز نظارت‌ها، ارزیابی و پیگیری مداوم و مداخلات لازم جهت اطمینان از اثر بخشی اقدامات و بهبود مخاطبان انجام می‌گیرد.
ایجاد روابط عاطفی باثبات از نیازهای اساسی سالمندان می‌باشد
فیروزی ضمن تاکید بر اینکه ایجاد روابط عاطفی باثبات از نیازهای اساسی سالمندان می‌باشد، گفت: ارتباط صمیمانه اعضاء خانواده اعم از همسر، فرزندان و نوه‌ها با سالمند، برنامه‌ریزی برای گذراندن اوقاتی شاد در کنار سالمند، مشورت با آنان در تصمیم‌گیری‌ها و... مواردی هستند که فرد سالمند را به احساس آرامش و نگرش مثبت نسبت به زندگی و اطرافیان و کاهش استرس و ناامیدی سوق می‌دهد. بالطبع تحت چنین شرایطی، سیستم‌های دفاعی جسمی و روانی شخص سالمند توان مقاومت بیشتری را در مقابل بیماری‌ها و ناملایمات کسب خواهد نمود.
وی افزود: تقریبا اکثر سالمندان، فرزندانی در قید حیات دارند و تعداد زیادی از آنها با فرزندان خود زندگی می‌کنند یا زود به زود آنها را می‌بینند با این حال در روابط بین سالمندان و فرزندانشان مشکلات حادی نیز به وجود می‌آید، مسائلی از قبیل محل سکونت، زندگی مشترک، خانه مستقل یا خانه سالمندان، استقلال یا عدم آن در زندگی شخصی بر روابط بین آنها تاثیرات عمیقی می‌گذارد. در عین حال این مسائل از اعتقادات مذهبی و اخلاقی و فرهنگ جامعه نیز متاثر می‌شود. در برخی موارد سالمندان با دوستان هم‌سن و سال خود، راحت‌تر از فرزندان خود هستند. بنابراین قرار ملاقات‌های متعددی را ترتیب می‌دهند، با هم درباره خاطرات گذشته و دور خود صحبت می‌کنند و این کار پیوندهای عمیقی را بین آنها به وجود می‌آورد.
نقش تسهیلگران در اجرای میدانی و عملیاتی طرح
در ادامه، کارشناس مسئول این طرح نیز با بیان اینکه در مرحله اول این کارگاه‌ها برای روانشناسان و مددکاران در بهمن ماه برگزار شد، گفت: در این طرح، مددکاران وظیفه غربالگری سالمندان را برعهده دارند. اما از آنجایی که تسهیلگران مستقیما با مخاطبین، حامیان و سالمندان در ارتباط هستند لذا آموزش‌های لازم از قبیل شناخت ویژگی‌های طبیعی سالمندی و چالش‌های آن، مهارت تامین پشتیبانی اجتماعی، آشنایی با فاکتورهای خطر، محافظت از سلامت روان در دوران سالمندی، مدل ارتباطی، نحوه‌ی ایجاد فضای امن و حمایتی، شناخت چرخه‌ی تامین خدمات و... به تسهیلگران جهت انجام میدانی و عملیاتی طرح ارائه گردید تا آنها نیز این آموزش‌ها را به مخاطبین منتقل نمایند.
دکتر طاهره علوی افزود: تسهیلگران افرادی هستند که در الگوی مشارکتی و یادگیری فعال از روش‌های مختلف برای تسهیل شرایط یادگیری استفاده می‌کنند. آنها بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی ملزم به انتقال مفاهیم آموزشی به سالمندان، حامیان و مراقبین آنها می‌باشند. مراقبان افرادی هستند که بر اساس مسئولیت خانوادگی، اجتماعی یا شغلی از یک فرد ناتوان و سالمند حمایت می‌کنند.
وی درخصوص برخی از وظایف تسهیلگران در اجرای این طرح گفت: ارائه آﻣﻮزشﻫﺎی لازم ﺑﻪ داوﻃﻠﺒﺎن و ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻫﻤﺘﺎ، ﻣﺮاﻗﺒﺎن، ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ و افراد سالمند ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎی اﻋﻼم ﺷﺪه از ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ ﻛﺸﻮر، رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻼت و اﺑﻬﺎﻣﺎت آنها در ﺣﻴﻦ اﺟﺮای ﻃﺮح، درﻳﺎﻓﺖ و ﺛﺒﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺎﻃﺒﻴﻦ، اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻜﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ داوﻃﻠﺒﺎن و ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻫﻤﺘﺎ، ﻣﺮاﻗﺒﺎن، ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ و ﻣﺨﺎﻃﺒﻴﻦ، اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﺷﻴﻮه ﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮح، هماهنگی با کارشناس ﻣﺴﺌﻮل ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی اﺳﺘﺎن ﺑﺮای ﺗﻌﻴﻴﻦ آﻣﻮزﺷﮕﺮان ﺟﺪﻳﺪ، ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭼﻚ ﻟﻴﺴﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻃﺮح، ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ رواﻧﻲ -اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن، همکاری در نیازﺳﻨﺠﻲ، ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﻨﺠﻲ و اﻣﻜﺎن ﺳﻨﺠﻲ اﺟﺮای ﻃﺮح در ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪای و ﻣﺤﻠﻪای در اﺟﺮای ﻃﺮح، تسهیلگری در اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی آﻣﻮزﺷﻲ، ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ و ﻣﺸﺎوره‌ای ﻣﺨﺎﻃﺒﻴﻦ، ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و آگاهی ﻣﺨﺎﻃبان در زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻼﺋﻢ اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻨﻮع زﺑﺎﻧﻲ آنها و... از جمله وظایف تسهیلگران در این طرح می‌باشد لذا در این کارگاه‌ها آموزش‌های لازم به آنها جهت اجرای دقیق برنامه توسط متخصصین ارائه گردید.
وی درخصوص برخی از مضامین آموزشی این کارگاه ۲ روزه گفت: در این کارگاه‌ها انواع اختلالات جسمی و روانی دوران سالمندی، اینکه سالمندان با چه تغییرات جسمی و شناختی مواجه می‌شوند و در مواجهه با این تغییرات در راستای دست‌یابی به سبک زندگی سالم چه اقداماتی باید انجام گیرد، آموزش داده شد. همینطور در خصوص جنبه‌های مختلف موضوع سالمندآزاری و نحوه مواجهه با آن نیز راهکارهایی ارائه گردید. در انتها نیز چگونگی ارزیابی وضعیت سلامت روان سالمندان آموزش‌هایی ارائه گردید.
نظر شما