باد پاییزی اواخر شهریور، برگهای خشک را در پیادهرو پیش رویش میراند، اما «ناصر» ویلچرش را به زحمت و با دستانی که از فشار تاول زده بودند، پیش میبرد. هر برجستگی کوچکِ موزاییک پیاده روها، یک سرعتگیرِ خشن بود؛ هر فرورفتگی، یک چاله غیرمنتظره. مقصدش بانکی بود در آن سر خیابان، فقط برای برداشتن بخشی از حقوق ماهانهاش. همان پولی که باید هزینه دارو و زندگی شود. رسیدن به درِ شیشه ای بانک، خود یک پیروزی بود. اما نبرد اصلی تازه شروع می شد. یک پله. فقط یک پله بلندِ سنگی بین او و فضای داخلی بانک فاصله انداخته بود. گویی یک دیوار بلند. ناصر منتظر ماند. چشم به در دوخت، به امید این که کسی بیاید و کمک کند. آدمها با بیتفاوتی رد میشدند. بعضی با نگاهی گذرا، حسی بین ترحم و کنجکاوی. بالاخره یکی از کارمندان بانک در را باز کرد. با همکاری یک رهگذر، ویلچر را با زحمت از آن پله واحد بالا کشیدند. داخل بانک، میزهای خدمات که برای قدی ایستاده طراحی شده بود، بالای سرش قرار داشت، دستگاه نوبت دهی دیواری دور از دسترس بود، پنجره متصدی، همچون یک قفس کوچک و بلند، او را مجبور کرد با صدای بلند درخواست مالیاش را فریاد بزند. وقتی نوبت عابربانک شد، تازه فهمید که این غول آخر است! صفحه کلید در ارتفاعی بود که برای او دستنیافتنی به نظر میرسید، مجبور شد از یک غریبه بخواهد رمزش را وارد کند؛ همان رمزی که حریم خصوصیاش بود. در نهایت، وقتی پول را گرفت، احساس کرد پیروز نشده، بلکه از یک میدان مین عبور کرده است.
روایت سختی، مشقت و مشکلات حضور فعال معلولان در فضای شهری برای یک زندگی عادی، داستان امروز و دیروز نیست؛ مدت هاست که مطالبه «مناسب سازی» و «دسترسی پذیری» شهر برای توان یابان همچون فریاد بلند است اما با وجود اقدامات قابل توجه بازهم شهر ناتوان از میزبانی توان یابان است. شهروندانی که به واسطه معلولیتهای جسمی و حرکتی، با ویلچر یا عصا در شهر تردد میکنند، هر روز جنگ سخت و نابرابری را برای حضور در اجتماع و استفاده از امکانات شهری آغاز میکنند؛ جنگی که صحنه آن پیادهروهای ناهموار، پلهای غیرقابل عبور، ادارات فاقد رمپ و اتوبوسهای قدیمی و مناسب سازی نشده است. اگرچه در سالهای اخیر شهرداری مشهد و برخی نهادها اقداماتی را در زمینه مناسبسازی محیط شهری انجام دادهاند، اما این اقدامات در مقابل گستردگی مشکلات، گره گشا نبوده است.
ایجاد رمپ در پیادهروهای مرکزی شهر، عاجگذاری بخشی از مسیرهای عابرپیاده، مناسبسازی برخی پلهای عابرپیاده و خرید اتوبوس های مناسب سازی شده برای معلولان، از جمله این اقدامات است. از همین رو در گفت و گو با مهدی برجی مدیرکل بهزیستی استان به بررسی اقدامات انجام شده در حوزه مناسب سازی و دسترسی پذیری شهرهای استان برای معلولان پرداختیم.
مطالبه مناسب سازی برای ۱۳۶ هزار توان یاب استان
مدیرکل بهزیستی استان در گفت و گو با «خراسان رضوی» ابتدا گریزی به تعداد معلولان تحت پوشش این نهاد می زند و می گوید: تعداد افراد تحت پوشش بهزیستی خراسان رضوی ۵۶۲ هزار و ۸۶۹ نفر است که از این تعداد، ۱۳۶ هزار و ۲۹۶ نفر افراد دارای معلولیت هستند، از همین رو مطالبه بهبود دسترسی پذیری برای افراد دارای معلولیت در محیط زندگی از اولویت ها و دستورکارهای ماست.
برجی آماری از سال گذشته را نیز مورد اشاره قرار می دهد و می افزاید: در سال ۱۴۰۳ تعداد ۶۳۰ نفر از افراد دارای معلولیت از مناسب سازی مسکن وخودرو بهره مند شده اند، همچنین در سال گذشته ۵ هزار و ۸۴۹ نفر از توان یابان استان، از کمک هزینه ایاب وذهاب برخوردار شدند.
یکی از دغدغه های همیشگی معلولان طی سال های متمادی، مناسب سازی محیطی شهر برای حضور فعالانه آن هاست؛ موضوعی که مدیرکل بهزیستی استان نیز در پاسخ به سوال ما بر آن تاکید می کند و گزارشی از اقدامات انجام شده در این زمینه را ارائه می دهد: «در طرح شهید رجایی، ورودی، سرویس بهداشتی، سطح شیب دار و آسانسور تمامی ادارات مورد بازدید قرارگرفت و مشکلات مناسب سازی این ادارات دسته بندی و مکاتبه شد، برخی به علت این که ساختمان قدیمی است متاسفانه قابل مناسب سازی نیست، البته در این زمینه اداراتی که مناسب سازی انجام داده اند مورد تقدیر قرار گرفتند و بقیه درحال انجام است که البته بخش زیادی از آن ها مشکل کمبود اعتبار را مطرح کرده اند.
وی با اشاره به این که حدود ۵۰ اداره مناسب سازی کامل شده و بقیه در حال اجراست، می گوید: از ۹۶ مدرسه توسط اداره بهزیستی بازدید شد که مستندات مشکلات دسترسی پذیری آن به آموزش و پرورش و اداره نوسازی مدارس اعلام شد، این موارد در حال پیگیری برای رفع اشکال درخصوص رفت و آمد والدین یا دانش آموزان توان یاب است. همچنین بازدید از ۳۰ دفتر پیشخوان و اعلام مشکلات مناسب سازی آن نیز در دستور کار قرار گرفت و با پیگیری های انجام شده، مقرر شد دریافت مجوز جدید حتما منوط به رعایت آیتم های مناسب سازی باشد. مجوز مراکز درمانی منوط به رعایت مناسب سازی یکی دیگر از مشکلات توان یابان برای حضور در شهر، استفاده از مراکز درمانی است،
برجی با اشاره به اقدامات انجام شده برای مناسب سازی این مراکز اظهار می کند: داروخانه ها، آزمایشگاه ها و مراکز تصویربرداری در این زمینه مورد بازدید قرار گرفتند و پس از پیگیری ها مقرر شد برای دریافت مجوز حتما آیتم های مناسب سازی رعایت شود.
مدیرکل بهزیستی استان درباره دیگر اقدامات انجام شده برای بالابردن سطح دسترسی پذیری ادارات و اماکن مورد نیاز توان یابان نیز می گوید: دفاتر پلیس + ۱۰ هم مورد بازدید قرار گرفته که مکاتباتی با فرماندهی انتظامی برای رفع مشکلات مناسب سازی این دفاتر انجام شد و در حال پیگیری است، علاوه بر این، با همکاری شهرداری از معابر، بوستان ها، سرویس های بهداشتی عمومی، اتوبوس ها و ایستگاه های اتوبوس درون شهری بازدیدهای دوره ای انجام شده و این موارد در حال مناسب سازی هستند و برخی نیز تکمیل شده است.
وی می افزاید: شعب بانک های صادرات، رفاه، توسعه تعاون، ملی و سپه نیز در بازدیدهای ما، مورد بررسی قرار گرفت که طبق آمار در طرح تحول بانک توسعه تعاون، مناسب سازی شعب معرفی شده به اتمام رسید و بقیه شعب نیز در حال انجام و پیگیری است. همچنین در اجرای طرح تحول، بازدید از کتابخانه ها انجام شده و در حال پیگیری برای رفع اشکالات هستند. مطالبه ای قدیمی که باید جدی گرفته شود به هر روی، مناسب سازی و دسترسی پذیری شهرهای مختلف استان و اماکن مورد نیاز توان یابان، یک مطالبه قدیمی است که باید بیش از پیش جدی گرفته شود؛ وضعیت فعلی مناسبسازی نشان میدهد که افراد دارای معلولیت، برای حضور عادی و فعال در شهر در حال یک جنگ نابرابر با مشکلات و کاستی ها هستند. تحقق کامل قانون جامع حمایت از حقوق معلولان و ماده ۲ قانون حمایت از حقوق معلولان که مناسبسازی معابر و اماکن عمومی را الزامی میکند، نیازمند عزمی راسخ، بودجهای مشخص و نظارتی مستمر از سوی تمامی نهادهای ذیربط است.
نظر شما