لحظه های اورژانسی زندگی های اضطراری

سرشلوغی اپراتورها
اینجا مرکز مهر حقی است با تیمی منضبط و همراه و گوش به زنگ برای اجرای عملیات. در چهاردیواری اتاقی که ما در آن منتظر ایستاده ایم، صدای زنگ ها بلند است و تمامی ندارد. اپراتورها سرشان حسابی شلوغ است و تقریبا برای هیچ کدام از آن ها فرصت پاسخ دادن به پرسش های ما نیست. با اینکه مرز بین آن ها با دیوار شیشه ای جدا شده است و همه شان هدست به گوش دارند، همهمه و صدا در محیط پیچیده است. حواسمان پرت اپراتور اتاق اول می شود که دارد شرح حال نوجوان شانزده ساله ای را می گیرد که مادرش پشت خط بی قرار است و او سعی می کند با حرف هایی که می زند، مادر را آرام کند و بعد صحبتش را ادامه دهد. از لابه لای کلام اپراتور و مخاطب آن سمت خط، تقریبا متوجه می شوم در حال توضیح چه چیزهایی است که این قدر متأثرش کرده است. اپراتور حرف های مادر را تکرار می کند: «حالت روحی مناسبی ندارد. چندبار رگ دستش را زده. پرخاشگر است و....  
اپراتور اتاق مجاور، سر وته گفت وگو را با یک مشاوره ساده، هم می آورد و معلوم می شود که موضوع خیلی حادی نیست.  
اپراتورها تعدادشان پنج، شش نفری می شود. صدای بلند شدن پی درپی زنگ ها، نشان از این دارد که این مجموعه در بین مردم جایگاه خود را پیدا کرده است. برای تیم اورژانس اجتماعی123 زمان، مفهومی ندارد؛ صبح یا شام و حتی گرما، سرما، تابستان و زمستان. آن ها فقط به نتیجه کار فکر می کنند؛ (نجات دادن جان یک انسان)

هنوز نیاز به تبلیغ است
از پشت پرده های کشیده شده داخل ون، مشخص نیست که کجای شهر هستیم. افراد تیم همراه توضیحات بیشتری می دهند تا ما را با فعالیت های این مجموعه آشنا کنند. می گویند: با وجود اطلاع رسانی گسترده ای که شده است، هنوز هم نیاز به تبلیغ بیشتری است. رسیدن به محل، تقریبا بیشتر از نیم ساعت طول می کشد.  
مددکار و روان شناس تیم اعزامی هر دو باتجربه و کاربلدند و می گویند: «تماس های مربوط  به  کودک آزاری معمولا از حاشیه شهر است . قرار می شود ما در خودرو منتظر بمانیم تا آن ها(مددکار و روان شناس) بررسی های اولیه را انجام دهند.  
خانه در انتهای یک کوچه چندمتری است. معمولا صحبت های اولیه بدون حضور نیروی کلانتری انجام می شود، مگر اینکه مجبور شوند و از آن ها کمک بخواهند. حضور دونفره تیم همراه در داخل خانه، بیشتر از 45دقیقه طول می کشد.  امیرعلی دوازده ساله و دخترعموی نه ماهه اش به داخل ماشین منتقل می شوند. مددکار تیم می گوید: این منزل، پاتوق مصرف موادمخدر است و از زباله هایی که گوشه حیاط انبار شده، معلوم است که برای امرارمعاش، ضایعات جمع می کنند. آلا در آغوش روان شناس تیم آرام گرفته است و او مشغول سرگرم کردن بچه است و در همان حال توضیح می دهد: «آلا در حال شیر خوردن بود. مادرش اعتیاد شدید دارد و مشخص بود که تازه مواد مصرف کرده است و توهم دارد. اولش برای دادن بچه، کمی مقاومت کرد اما خیلی زود تسلیم شد و آلا را تحویل ما داد». امیرعلی که به اورژانس اجتماعی زنگ زده و موضوع را اطلاع داده است، پسری سر وزبان دار و اجتماعی است. می گوید: با اینکه دوستانم تعریف کرده اند در بهزیستی از بچه ها کار می کشند، من فکر می کنم هرچه باشد، از زندگی در این جهنم بهتر است.  

در نوبت تست اعتیاد
مقصد بعدی، بیمارستان اکبر برای گرفتن تست اعتیاد از بچه هاست. بچه های تیم می گویند بیشتر مأموریت های ما زمان بر است و گاه بیش از شش تا هفت ساعت طول می کشد. یکی از آن ها از مأموریتی تعریف می کند که یکی از همسایگان در مجتمع آپارتمانی گزارش می کند و خیلی خاص بوده است. با اینکه چند ماه از آن مأموریت می گذرد، هنوز هم از ذهنش پاک نشده است: «موضوع گزارش شده مربوط به طبقه چندم یک ساختمان بود و صداهای وحشتناکی از پنجره بیرون می آمد. هرچه زنگ زدیم و تلاش کردیم، کسی در آپارتمان را باز نکرد. خیلی زود حکم ورود به منزل را گرفتیم و از آتش نشانی کمک خواستیم. بچه های آتش نشانی در را خیلی زود باز کردند. داخل آپارتمان زنی بود که درون یک چادرمسافرتی زندگی می کرد و پسربچه پنج شش ساله ای در آغوش داشت. اجازه نزدیک شدن به ما را نمی داد و فقط از این می ترسیدم که برای بچه اتفاقی بیفتد و زن بلند و پشت سر هم دشنام می داد تااینکه به بهانه اینکه می خواهیم فشارخونش را کنترل کنیم، به او نزدیک شدیم و بچه را از او جدا کردیم. زن، بیماری روحی داشت و ما فورا به بیمارستان ابن سینا انتقالش دادیم.
چند ساعت از انجام مأموریت امروز می گذرد و ما هنوز در بیمارستان اکبر هستیم و گرفتن تست و آزمایش اعتیاد از آلا، زمان زیادی می برد و تیم باید مثل همیشه حوصله و بردباری کنند و بعد از مشخص شدن نتیجه نیز در صورت مثبت بودن تست، بچه ها باید تحت درمان قرار بگیرند و در غیر این صورت به بهزیستی تحویل داده می شوند.  

مأموریت های ویژه تر
صدای زنگ قطع نمی شود. مرتب و پشت سر هم بلند است و بروبچه های اورژانس در حال آماده شدن برای یک مأموریت تازه هستند و عجله هم دارند تا زمان را از دست ندهند. در فاصله رسیدن به محوطه و اعزام به محل اعلام شده، سعی می کنیم اطلاعات بیشتری درباره فعالیت های این مجموعه به دست آوریم.  
بروبچه هایی که قرار است ما در این مأموریت همراهشان باشیم، تأکید می کنند به منظور حفظ آبرو و عزت نفس افراد، همه چیز محرمانه باشد، بدون قید هیچ نام ونشان و عنوان و شهرتی. نام مددکار و روان شناس آن ها هم محفوظ بماند و حتی عکاس هم اجازه همراهی با ما را ندارد. همان جا یکی از اعضای تیم توضیح می دهد: مأموریت امروز مربوط به کودک آزاری است و وقت را نباید بیشتر از این تلف کنیم.  
دربین مسیر و رسیدن به مقصد، مددکار اجتماعی دوباره اشاره کوتاهی به گزارش هایی می کند که به آن ها می رسد و توضیح می دهد که برخی گزارش های رسیده به اورژانس اجتماعی، مربوط به همسرآزاری است. ناخودآگاه با خودمان، عروس و دامادی را تصور می کنیم که در ماشینی گل آذین نشسته اند و به همه چیز لبخند می زنند. باورمان نمی شود دست های آقاداماد یک روز آن قدر سنگین شود که توی گوش دختری بخواباند که همسرش است و این ماجرا آن قدر تکرار شود که رد بخیه ها روی صورت او بماند و جا خوش کند. کتک خوردن و تحمل مشت و لگدهای سنگین، کابوس خیلی از دخترخانم هایی است که با هزار آرزو به خانه بخت رفته اند و به قول معروف سپیدبخت نشده اند.  

 اولویت بندی مأموریت ها
مأموریت امروز رسیدگی به یک پرونده کودک آزاری است که یک نوجوان یازده دوازده ساله گزارش کرده است. هفت خودرو داخل مجموعه مرکز حقی، وابسته به سازمان بهزیستی است. بیرون گرم است و هوای داخل ون هم. در هر مأموریت یک مددکار و یک روان شناس، تیم را همراهی می کنند. اما در مأموریت امروز تعداد افراد بیشتر است. ماشین مجهز است به کریر، شیشه و برخی وسایلی که به کار کودکان می آید؛ البته نوع مأموریت ها فرق می کند.  
در فاصله رسیدن به مقصد که محل آن هم باید نامشخص بماند، تیم اعزام شونده از تجربیاتشان حرف می زنند. برای چندمین بار تکرار می کنند که همه چیز بی نام ونشان بماند. به گفته مددکار اجتماعی مجموعه، هدف آن ها، از انجام مأموریت ها، رسیدگی به موضوعاتی مانند کودک آزاری، همسرآزاری، زنان آسیب دیده، سالمندان و... است که براساس گزارش هایی که به دستشان می رسد، رسیدگی به آن ها اولویت بندی می شود. او توضیح می دهد: این مجموعه از سال1387 فعالیتش را آغاز کرده است و کار مداخله و سامان دهی آسیب های اجتماعی را عهده دار است.  
او تعریف می کند: با سؤالات متعددی که اپراتور از افراد تماس گیرنده با مرکز می پرسد، گفته های آن ها راستی آزمایی می شود. دلیلش هم این است که برای انجام هر مأموریت، اطلاعات باید کامل باشد.  
مددکار اجتماعی بیان می کند: گزارش اعلام شده امروز حساس است و باید زودتر چندوچون آن مشخص شود. یکی از آن بین یادآوری می کند: مأموریت ها براساس اولویت و اضطراری که دارند، طبقه بندی می شوند و ما بر همان اساس اقدام می کنیم.  

آرزوهای امیرعلی
امیرعلی و آلا نام های مستعاری است که ما برایشان انتخاب کرده ایم. امیرعلی اگرچه کوچک است، رنج های بزرگی تا امروز روی دوشش بوده است. تعریف می کند: پدرم شش سال پیش فوت کرد و مادرم بعد از آن ازدواج کرد. نمی دانست شوهرش در خانه مواد جاسازی کرده است. پنج شش ماهی می شود به جرم نگهداری مواد در زندان به سر می برد. چندبار به ملاقاتش رفته ام. یک خواهر ناتنی هم دارم. با خوشحالی پیراهن و شلوارش را نشانمان می دهد و می گوید: این ها را خواهرم عیدی خریده است. تا جایی که وسعش برسد، هر چیزی دوست داشته باشم، برایم تهیه می کند. خواهرم گفت به 123 زنگ بزنم.  
معلوم است آلای نه ماهه خوب پسرعمویش را می شناسد. امیرعلی می گوید: عمو و زن عمویم هر دو معتاد هستند و دست های سوخته آلا را نشانمان می دهد و دستی به موهایش می کشد و تعریف می کند:  آلا چهاردست وپا راه می رود. حواسش نبود و دست به سیم داغ زده بود. دست و پای سوخته آلا با آن جثه ریز و نحیف، دل آدم را ریش می کند.  
تیم همراه می گویند: بچه ها باید تست اعتیاد بدهند و احتمال اینکه آلا اعتیاد داشته باشد، بیشتر است؛ چون از شیر مادر تغذیه می کند.  
آلا در بغل روان شناس تیم آرام نشسته است و گاه گاهی به حرکات امیرعلی می خندد. پسرعمویش زرنگ و باهوش است و معلوم است که حسابی هوایش را دارد. می گوید:  نگذاشتم زن عمویم با شیشه ای که از توی زباله ها پیدا کرده بود، به آلا شیر بدهد. خودم برایش شیشه خریدم. با همان اعتمادبه نفس تعریف می کند: از پس مخارج خودم برمی آیم. یک مدت در میوه فروشی کار می کردم و مدتی هم داخل بنگاه املاک. پول هایم را جمع می کنم.
امیرعلی تا کلاس دوم دبستان درس خوانده است، اما حسابی باهوش است و خیلی هم خوب حرف می زند.  
می خواهد درسش را ادامه بدهد. می گوید: «سرنوشت و زندگی عموهایم، برایم درس عبرت شده است. بارها به آن ها گفته ام این مسیری که پیش گرفته اید، آخرش بدبختی است اما متوجه نمی شوند. من دوست ندارم سرنوشت آن ها را داشته باشم. دلم می خواهد درس بخوانم و برای خودم کاره ای شوم». روان شناس تیم با امیرعلی حرف می زند. هم اطلاعات بیشتری در مورد زندگی او می گیرد و هم دلگرمش می کند به اینکه اگر دوست دارد پلیس شود، باید تلاش کند و درس بخواند و امیرعلی مشغول بازی با آلا می شود.  

آمار گسترده کودک آزاری
فوریت های اجتماعی یا اورژانس123 شامل خدمات تخصصی بموقع و دردسترس است که به صورت شبانه روزی و رایگان در بحران های فردی، خانوادگی و اجتماعی، با خط۱۲۳ و با خدمات دهی سیار فوریت های اجتماعی و پایگاه خدمات اجتماعی فعالیت می کند و آماده خدمت رسانی در زمینه های همسرآزاری، کودک آزاری، معلول آزاری، سالمندآزاری و گزارش های خودکشی است.  
براساس نوع گزارش ها، طول مأموریت ها برای جداسازی مددجو از خانواده اش، بین یک ساعت تا سه روز متغیر است و علاوه بر این زمانی که شرایط، پرخطر تشخیص داده شود یا احتمال خطر جانی برای اورژانس یا مددجو وجود داشته باشد، هماهنگی با نیروی انتظامی لازم است. به این ها اضافه کنید که برای جداسازی مددجو از خانواده اش و انتقال او به مراکز شبانه روزی بهزیستی یا بیمارستان، نیاز به دستور مقام قضایی است. در سال گذشته از بین 25هزارو6تماسی که با مرکز123 گرفته شده، بیشترین آن‌ها مربوط به کودک آزاری بوده است.