اگر بخواهیم یک دوست معلول داشته باشیم چه کنیم؟ داوطلبانه مهربانی کنیم

«نمی‌دانی با آن جثه کوچک و نحیفش چه دل بزرگی دارد و با چه احساسی، قلم‌مو را به حرکت درمی‌آورد. آنجا همه با دیدن این دختر هنرمند، انگشت به دهان می‌مانند. بااینکه یک عمر، دل دیدن حتی یک روز تب‌ولرز بچه سالم خودم را نداشتم، حالا طوری به بچه‌های کم‌توان این مرکز که شرایط جسمی بسیار سختی دارند وابسته شده‌ام که باید دست‌کم هفته‌ای یک‌بار ببینمشان. در واقع آن‌ها نیاز چندانی به کمک ما ندارند، بلکه این ما هستیم که نیاز به حضور در کنار روح بزرگ آن‌ها داریم.»

این چند سطر، گفته‌های شهروندی است که سال‌هاست دلش به دل توان‌یابان یکی از آسایشگاه‌های معلولان شهرمان گره خورده است. روزی او به‌خاطر مشکلی که برایش پیش آمده بود دلش می‌شکند و تصمیم می‌گیرد سری به آسایشگاه معلولان بزند. رفتن برای او همانا و دل‌بسته شدن هم همانا. آن‌قدر حضور در جمع دختران توان‌یاب برایش شیرین است که از همان روز تصمیم می‌گیرد هرهفته نه‌تن‌ها به دیدنشان برود که به آن‌ها خدمت نیز بکند.

خانمی که کارهای شخصی منزلش را کارگر انجام می‌دهد، انتخاب کرده است داوطلبانه دختران توان‌یاب را استحمام کند. از این دست افراد شریفی که دغدغه کمک به هم‌نوعان خود را دارند در شهرمان کم نیستند، کسانی که تصمیم گرفته‌اند بخشی از هنر، تخصص، مهارت و توانایی‌شان را خرج شادی توان‌یابان و رضایت پروردگار مهربانشان کنند. موضوعی که قصد داریم به‌مناسبت روز جهانی معلولان بیشتر به آن بپردازیم، نمونه‎‌هایی از همین کمک‌های داوطلبانه است.

چه کمکی کنیم؟

فعالیت‌های داوطلبانه زیادی را می‌توان در مراکز نگهداری از معلولان انجام داد مانند غذا دادن به نوزادان و نگهداری از آن‌ها یا کمک به خواباندن کودکان و قصه‌گویی، ولی برای کمک کردن به آن‌ها بهتر است ابتدا با مرکزی که در آن به سر می‌برند آشنا شویم و آگاهی پیدا کنیم که در آنجا به چه نوع خدماتی بیشتر نیاز دارند.

برای نمونه کودکان مبتلا به سندرم داون که ضعف بدنی و دندان‌های ناسالم دارند و از این‌رو در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها هستند نیاز به درمان دارند و خدمات پزشکی مؤثرترین کمک داوطلبانه برای آن‌هاست. از طرفی ممکن است این خدمت از دست خیلی از ما برنیاید و بیشتر توانایی کمک‌های همدلانه مثل کتاب خواندن یا کمک کردن هنگام ورزش را داشته باشیم بنابراین بهتر است ابتدا هم نوع خدمتی که مایل به انجام آن هستیم را مشخص و هم جای مناسب برای ارائه آن را انتخاب کنیم، کاری که ما هم پیش از تهیه این گزارش پیگیری کردیم.
در ادامه مسئولان چند مؤسسه خیریه نگهداری از معلولان، به ما توضیح دادند که در کنار کمک‌های مالی، چه خدماتی مناسب حال این عزیزان است.

پرداخت زکات از نوع مهارت

هر فردی که در حوزه فنی و حرفه‌ای از مهارت خاصی برخوردار باشد می‌تواند بالقوه حامی خوبی برای معلولان باشد، فقط کافی است بسنجد چگونه می‌تواند در راستای مهارت خود به آن‌ها کمک کند. برای نمونه فردی که در مهارت‌های یارانه‌ای یا کارهای چوبی و رزین یا حتی تدریس زبان‌های خارجی مهارت داشته باشد، می‌تواند از آن در زمینه آموزش کودکان و نوجوانان توان‌یاب استفاده کند و آینده روشنی را برایشان به ارمغان بیاورد. همچنین افراد می‌توانند با انجام کارهایی مانند ضبط پادکست یا یافتن کتاب‌های صوتی مناسب به معلولان حسی کمک و بخشی از کمبودهای آن‌ها را برطرف کنند.

پیرایش موی و آراستن روی

معمولا جمعی از صاحبان مشاغل مانند آرایشگرها در مناسبت‌های خاص به‌صورت گروهی به مراکز نگهداری از معلولان و سالمندان می‌روند و با تخصصی که دارند خدمت‌رسانی می‌کنند. هرازگاهی که با اخباری از این دست روبه‌رو می‌شویم ما را هم به فکر وامی‌دارد که چه کاری از دستمان برمی‌آید. خدمات آرایشگری یکی از همین کارهاست. کسانی که این مهارت را دارند، می‌توانند با یکی از آسایشگاه‌های معلولان قول‌وقرار بگذارند که ماهانه اصلاح سر و صورت تعدادی از توان‌یابان را به عهده بگیرند. از آنجا که شرایط جسمی معلولان، رسیدگی به سلامت آن‌ها را در اولویت قرار داده است، خدمات آرایشگری می‌تواند سبب تغییر روحیه و افزایش شادابی در آن‌ها شود.

راندن در مسیر نوع دوستی

مراکز نگهداری از معلولان و سالمندان وسایل و تجهیزات مختلفی دارد، وسایل سنگینی مانند دستگاه‌های توان‌بخشی و ورزشی که برای حمل و جابه‌جایی آن‌ها به وانت نیاز است. یکی دیگر از مشاغلی که می‌توانند به این مراکز خدمات داوطلبانه ارائه کنند، رانندگان وانت‌بارها هستند.

کسانی که وانت‌بار دارند و مایل‌اند قدمی در راه کمک به معلولان بردارند، می‌توانند مراکزی را که در مسیرهای رفت‌وآمدشان هستند شناسایی کنند و در یک ملاقات حضوری یا تلفنی تصمیم خیرخواهانه خودشان را به مسئولان آن مرکز اطلاع بدهند. برای نمونه می‌توانند چند روز و ساعت مشخص در هفته را اعلام کنند و از آسایشگاه بخواهند حمل بارهایی را به آن‌ها واگذار کنند.

صفای ظاهر و جلای باطن

توانایی افراد معلول متفاوت است و هر سه دسته از معلولان حسی، جسمی و ذهنی نیازمند کمک گرفتن در بخشی از کارهایشان هستند. توان‌یابانی که محدودیت‌های عملکردی دارند به‌ویژه آن‌دسته که ضایعه‌های نخاعی حاد دارند و هیچ‌گونه توانایی حرکتی از ناحیه گردن به پایین را ندارند در فعالیت‌های روزمره خود مانند لباس پوشیدن یا حمام رفتن نیاز به پرستار دارند.

از آنجا که شرایط جسمی این گروه و ضرورت همراهی پرستار تعیین می‌کند که فقط بر اساس برنامه تعیین شده به حمام بروند، این افراد داوطلب هستند که همراه و همدم آن‌ها شوند. خدمات بهداشتی و به‌ویژه استحمام از آن دست نیازهای مبرم مراکز نگهداری از معلولان است که برای این کار به افراد ورزیده، توانمند و پرانرژی نیاز است. به همین دلیل است که افراد باید با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های روحی خود دست به انتخابی آگاهانه بزنند تا بتواند خدمت‌رسانی کارآمد و مؤثری داشته باشند.

همدلی‌های دوستانه

ملاقات‌های ماهانه یا فصلی، هدیه دادن، ارتباط تلفنی مستمر و توجه به نیازهای حسی و عاطفی معلولان هم بخش دیگری از کارهایی است که می‌توان برای توان‌یابان انجام داد. فراموش نکنیم امروز که روز جهانی معلولان است، یک ساعت ملاقات حضوری، قدمی مؤثر در راه ایجاد همین همدلی‌های دوستانه است.