در کشور ما هم به روایت آمارها در سال ۹۵ تعداد سالمندان درکشور ۷ میلیون و ۴۶۰ هزار نفر بود، این عدد اما در سالجاری به حدود ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر رسیده است. یک حساب ساده سرانگشتی نشان میدهد در یک بازه زمانی ۵ ساله حدود ۱۶ درصد به تعداد سالمندان کشور افزوده شده است. بررسی منحنی افزایش جمعیت سالمند در کشور نشان میدهد در سال ۱۴۲۰ نیز ۱۹/۴ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد و در سال ۱۴۳۰ این عدد از مرز ۲۶/۱ درصد خواهد گذشت.
سالخوردگی جمعیت علاوه بر اینکه یک هشدار است تا نسبت به افزایش جمعیت جوان نیز تلاش شود اما داشتن این تعداد سالمند در آینده، نیازمند داشتن زیرساختهای بهداشتی و درمانی در کشور و افزایش امید به زندگی در میان افراد جامعه است؛ پدیدهای که به اعتقاد کارشناسان همانگونه که میتواند به چالشی بزرگ تبدیل شود میتواند در سایه برنامهریزی مناسب و تهیه و تدارک زیرساختهای لازم به یک فرصت برای کشور مبدل شود.
خانههای نگهداری از سالمندان یا مراکز ارائه خدمات توانبخشی روزانه سازمان بهزیستی بهعنوان نمونهای از اقدامات توانبخشی به این قشر از جامعه به شمار میآید که در سالهای اخیر تلاش شده شکل و کارکردی جدید همچون «خانه» به خود بگیرد تا نسبت به گذشته مثمرثمرتر باشد. در فرهنگ ما ایرانیان، سالمندان بهعنوان عضو مهمی از خانواده شایسته تکریم و احترام هستند اما کم نیستند خانوادههایی که بهدلیل شرایط مختلف مجبور هستند نگهداری از عضو سالمند خانواده خود را به مراکز بهزیستی بسپارند، اما آیا در سالهای اخیر مشکلات اقتصادی و اجتماعی ناشی از کرونا به افزایش تعداد افرادی که به این مراکز سپرده میشوند افزوده است یا خیر؟
«فریده باغ علیشاهی» سرپرست دفتر امور مراکز توانبخشی و مراقبتی بهزیستی کشور، عنوان میکند: در دوسال اخیر با وجود شیوع همهگیری کووید ۱۹ در کشور و بروز مشکلات ناشی از آن، افزایش قابل توجهی در تعداد سالمندانی که برای نگهداری به مراکز سازمان بهزیستی سپرده میشوند، مشاهده نشده است.
وی با تأکید بر اینکه در دوسال اخیر تنها ۲/۷ درصد افزایش در تعداد مقیمان مراکز نگهداری از سالمندان بهزیستی مشاهده شده است، میگوید: در حال حاضر ۱۴ هزار و ۷۷۷ نفر از سالمندان کشور در مراکز شبانه روزی بهزیستی اقامت دارند که از این تعداد حدود ۲۵ درصد مجهول الهویه یا فاقد سرپرست مؤثر هستند که با دستور قضایی برای نگهداری به سازمان بهزیستی معرفی شدهاند.
باغ علیشاهی ادامه میدهد: این رقم در مورد سالمندان خیلی قابل توجه نیست اما در سایر گروهها، بخصوص بیماران روانی مزمن، با افزایش تقاضا از سوی خانوادهها و همچنین ارجاعات از سوی دستگاه قضایی برای بیماران روانی مزمن مجهولالهویه یا فاقد سرپرست مؤثر روبهرو هستیم.
سرپرست دفتر امور مراکز توانبخشی و مراقبتی بهزیستی تأکید میکند: با توجه به اینکه سازمان بهزیستی مرکز دولتی ندارد و تمام مراکز نگهداری، غیردولتی هستند و ظرفیت پذیرش آنها تعریف شده است، با محدودیت در تعداد تختها مواجه هستیم. از اینرو برای ساماندهی این گروه نیازمند برنامهریزی و برای توسعه مراکز نیازمند پیشبینی و تقویت منابع مالی از سوی سازمان برنامه و بودجه هستیم تا بتوانیم علاوه بر ارائه خدمات توانبخشی و مراقبتی در زمینه حفظ امنیت و سلامت گروه هدف مؤثر واقع شویم.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۳۱۱ مرکز شبانه روزی در کشور فعال است، بیان میکند: خانوادهها معمولاً سالمندانی را که امکان نگهداری از آنها در خانه وجود ندارد برای مراقبت به مراکز میسپارند. در این مراکز از سالمندان مراقبت میشود و خدمات آموزشی_توانبخشی به آنها ارائه میشود اما از سال ۱۳۹۸ تأسیس و توسعه خانههای حمایتی سالمندان در دستور کار سازمان بهزیستی قرار گرفت.
به گفته باغ علیشاهی هدف از تأسیس و توسعه این خانههای حمایتی، کوچکسازی مراکز تجمعی سالمندان و ایجاد فرصتهای برابر برای سالمندان دارای معلولیت است.
وی اقدامات و خدمات ارائه شده در این خانههای حمایتی را این گونه توضیح میدهد: در هر خانه ۱۰ سالمند تحت مراقبت قرار میگیرند و به طور کلی محیط خانه مشابه محیط زندگی عادی آماده شده است. سالمندان مقیم این خانهها میتوانند از تعاملات عادی اجتماعی برخوردار باشند و علاوه بر برنامههای مراقبتی و اوقات فراغت داخل منزل، از خدمات مراکز روزانه توانبخشی و خدمات درمانی بیرون از مرکز و همچنین خدمات اوقات فراغت بیرون از مرکز برخوردار شوند.
سرپرست دفتر امور مراکز توانبخشی و مراقبتی بهزیستی، هدف نهایی از تأسیس خانههای حمایتی را تقویت تلفیق مشارکت اجتماعی سالمندان و استقلال آنها عنوان میکند و میگوید: در حال حاضر ۱۴ خانه در ۱۰ استان کشور فعال است و دراستان تهران چند مرکز در شرف تأسیس قرار گرفته و متأسفانه هنوز مرکز فعال در این زمینه نداریم. در حال حاضر ۱۱۴ سالمند در این خانههای کوچک مقیم هستند که ۴۵ درصد آنها را آقایان سالمند و ۵۵ درصد را بانوان سالمند تشکیل میدهند.
وی میافزاید: مراقبان در این خانهها در حقیقت همانند فرزند ارشد خانواده ایفای نقش و مسئولیت میکنند. آنها به سالمندان در زمینههای مختلف مانند انجام امور جاری منزل و همچنین انجام امور شخصی کمک میکنند. مراقبان در زمینه شرکت فرد سالمند در فعالیتهای اوقات فراغت و تفریحی و انجام ورزش صبحگاهی اقدامات لازم را انجام میدهند و به فرد سالمند کمکهای لازم را ارائه میدهند. فعالیت مراقبان به این موارد ختم نمیشود و آنها هرگونه تغییری در وضعیت جسمی و روحی سالمند را به مسئول مرکز گزارش میدهند تا اقدامات لازم بموقع انجام بگیرد. در واقع مراقبان همه جوره سالمند را تحت نظر دارند تا مشکلی برای او پیش نیاید و سلامت روانی و جسمی او به مخاطره نیفتد. به طور کلی باید بگویم مراقبان ما مراقبان آموزش دیده در حوزه نگهداری از سالمندان هستند.
باغ علیشاهی در خاتمه به فرایند نظارت بر عملکرد این خانههای حمایتی اشاره میکند و میگوید: فرایند نظارتی در سه سطح ستاد، استان و شهرستان صورت میگیرد و براساس شاخصهای مختلف تعریف شده کیفیت خدمات ارائه شده در این مراکز کوچک ارزیابی میشود تا خدمترسانی به بهترین شکل ممکن صورت بگیرد.
نظر شما