به گزارش ایرنا، اعتیاد در سنین نوجوانی و در بین دانش آموزان امروزه به یکی از دغدغه های جدی والدین و مسوولان حوزه مبارزه با مواد مخدر تبدیل شده است.
باید در نظر داشت که به منظور کنترل و پیشگیری نوجوانان و دانش آموزان از افتادن در دام اعتیاد خانواده ها نقش مهمی ایفا می کنندو با آگاهی لازم در این زمینه می توانند از فرزندان خود در قبال این آسیب مهم اجتماعی محافظت کنند.
هرچند که در این موضوع دستگاه های مختلفی از جمله بهزیستی در زمینه پیشگیری وارد شده اند، اما همچنان چگونگی ورود خانواده ها به این موضوع در صدر عوامل پیشگیرانه قرار دارد و پس از آن هم ورود رسانه ها و دستگاه های تبلیغی و فرهنگی از اهمیت بیشتری است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) استان قزوین برای بررسی چگونگی ورود خانواده ها به موضوع پیشگیری اعتیاد نوجوانان و دانش آموزان و نیز راهکارهای لازم در این خصوص گفت و گویی را با فاطمه احمدی کارشناس روانشناسی بالینی و موسس یکی از مراکز مشاوره در این خصوص ترتیب داد که ماحصل آن در ادامه آمده است.
ایرنا: اعتیاد دانش آموزان و نوجوانان چه مخاطراتی برای جامعه به همراه دارد؟
متاسفانه اعتیاد یک بیماری بسیار پیچیده و یک رفتار بسیار آسیب زاست و می تواند انواع مشکلات روانشاختی، جسمانی و اجتماعی را برای جامعه ایجاد کند.
یک فرد معتاد می تواند علاوه بر خود به دهها یا صدها نفر آسیب بزند و آنان را نیز به دام اعتیاد بیاندازد همان طور که برخی بیماری ها این گونه اند، به طور مثال در زمینه بیماری جسمانی یک سوزن آلوده به اچ آی وی یا هپاتیت سی می تواند نوجوان را آلوده کند، نوجوانی که نادانسته مبتلا شده و اصلا از بیماری خبر ندارد، متوجه عوارض نیست و می تواند دیگران را آلوده کند.
البته این بیماری هزینه های مادی زیادی را نیز به جامعه تحمیل می کند که علاوه بر آثار روحی و روانی باید مورد توجه باشد، به عنوان نمونه کسانی که شیشه مصرف می کنند مبتلا به بیماری پوستی، دهان و دندان، بیماری های کبدی و کلیوی می شوند و نوجوانی که به این امراض مبتلا شود هزینه های هنگفتی را به سیستم درمان کشور و خانواده خود متحمل می کند.
نسل نوجوان، آینده این کشور را رقم می سازند و بارها و بارها شنیده ایم که عقل سالم در بدن سالم است و اگر نتوانیم در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهیم به طور قطع با یک نسل موفق همراه نخواهیم بود.
از حیث روانشناختی، نوجوان معتاد دچار هزیان گویی و توهم شده و احتمال بزه در او ایجاد می شودف موضوعی که نمونه های آن را در سراسر دنیا به وفور دنیا مشاهده شده است.
از سوی دیگر اعتیاد در نوجوانان آنان را از تحصیل بازمی دارد و یا باعث افت تحصیلی آنان شده و سرنوشت و آینده آنان را با چالش و ابهام روبرو می سازد.
دانش آموز مبتلا به اعتیاد به جای کسب مهارت کارآمد فقط یک دغدغه دارد و آن دغدغه تامین مواد است که نتیجه آن قرض گرفتن پول از دوستان، آشنایان و در ادامه دزدی و در نهایت هم همکاری با افراد باند قاچاق مواد است و در مراحل شدیدتر احتمال آسیب هایی مانند خودزنی و خودکشی نیز می رود.
این ها همه و همه تبعات و آثار زیانبار اعتیاد برای فرد، خانواده و اطرافیان وی و در نهایت جامعه و حاکمیت است.
ایرنا:در این زمینه بهترین اقدامات کنترلی و پیشگیرانه را چه موضوعی می دانید؟
از آنجا که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است باید تمام قوا را در این زمینه به کار بگیریم، چراکه نوجوانی جزو مخاطره آمیز ترین دوران زندگی یک فرد است و نوجوان میل به مخالفت با خانواده، استقلال، ابراز و وجود و احساس فقدان کنترل بر زندگی شخصی، اعتماد به نفس پایین یا کاذب و بسیاری از موضوعات دیگر را در خود دارد که تمامی این ها دست به دست هم می دهند که نوجوان به آسیبی چون اعتیاد رو بیاورد.
براساس نتایج اقدامات پژوهشی ۷۰ درصد شروع به مصرف مواد با اختلال روانشناختی هم پوشانی دارد و در چنین شرایطی دریافت کمک های حرفه ای از یک روانشناس تا همین میزان (۷۰ درصد) این ریسک را کاهش می دهد.
در خانواده هایی که والدین آنها هوشیار هستند و سریع فرزندان خود را راهی مشاوره می کنند در کنترل فرزندان خود نسبت به اعتیاد بسیار موثر هستند و در کنار آنها مشاوران آگاه در مدرسه هم بسیار کمک کننده هستند.
تعارف دوستان در جمع همسالان یکی از راه های دیگر ابتلا دانش آموزان و نوجوانان به اعتیاد است که اغلب با سیگار و هشیش آغاز می شود که در این زمینه هم پیوند عمیق نوجوان با خانواده، مدرسه و پیوندهای اجتماعی تا ۶۰ درصد از ابتلا به اعتیاد جلوگیری می کند.
ایرنا: در این میان نقش خانواده چیست؟
در حوزه پیشگیری نوجوانان از اعتیاد، خانواده به صورت کلی از اهمیت بالایی دارد، چراکه خانواده مکانی است که در آن شخصیت افراد شکل می گیرد و تفکرات نوجوانان تاثیرپذیری زیادی از خانواده دارد و اگر خانواده به یک بستر آسیب زا تبدیل شود نوجوان و جامعه با مشکلات زیادی رو به رو می شود.
در سطح وسیع تر دوره های فرزند پروری کمک بسیار زیادی برای آگاهی والدین می کند و حتی مشاوره پیش از فرزند دار شدن هم در این زمینه کمک حال است و به والدین آموزش می دهد که چگونه فرزند خود را تربیت کنند تا دچار چالش نشوند.
از مدرسه هم برای پیشگیری می توان استفاده کرد، چرا که مدرسه مهم ترین نهاد آموزشی هر کشور است و اگر بتوانیم فرزندان را به درستی در محیط مدرسه نسبت به آسیب هایی همچون اعتیاد توجیه کنیم می تواند بسیار کمک حال باشد.
باید در این زمینه تقبیح استفاده از مواد مخدر را در درس ها و مدارس به فرزندان آموزش داده و بدین وسیله در مدارس هم اقدامات کنترلی را به شکل پررنگ دنبال کنیم.
ایرنا: گاهی اوقات شاهد این هستیم که والدین شناخت درستی از اعتیاد و روش های آن ندارند و این باعث می شود که اقدامات کنترلی را انجام ندهند، برای برطرف کردن این چالش چه پیشنهادی می دهید؟
والدین خیلی وقت ها در واقع اطلاعات کافی در این خصوص ندارند، اقسام مواد مخدر را نمی شناسند و فرزندان گاهی اوقات اطلاعات بیشتری دارند بنابراین اگر والدین می خواهند یک موضع پیشگیرانه داشته باشد باید اهمیت موضوع را درک کرده و اطلاعات کافی در این زمینه وجود داشته باشد.
خیلی از والدین می گویند که اگر در خانه حرف از مواد مخدر شود به معنای چراغ سبز نشان دادن به فرزندان برای مصرف مواد مخدر است در صورتی که این مساله یک باور غلط است و در این زمینه براساس تحقیقات انجام شده صحبت درباره ریسک و مضرات اعتیاد در سنین پایین تا ۵۰ درصد ریسک ابتلا را کاهش می دهد.
علاوه بر این، نوجوانی که مشغول انجام فعالیت های مختلف باشد وقت فکر کردن به مصرف مواد مخدر را نخواهد داشت و باید والدین برای پرکردن اوقات فراغت و اوقات روزانه آنها برنامه ریزی داشته باشند.
همچنین در این زمینه والدین باید انتظارات خود را به وضوح بیان کنند چراکه ۸۰ درصد فرزندان از انتظارات والدین تبعیت می کنند و باید به طور مثال به وضوح بگویید که در این خانواده کسی نباید لب به سیگار بزند در غیر این صورت با تنبیه روبرو می شود.
از سویی والدین باید مهارت نه گفتن را به بچه ها آموزش دهند، چراکه خیلی از نوجوانان نه نمی توانند بگویند و با کوچکترین اسراری مصرف مواد را قبول می کنند و آلوده می شوند.
علاوه بر این موضوعات، والدین باید عواقب استفاده از مصرف مواد مخدر را به صورت قاطعانه اعلام کنند و باید بدانند که وظیفه آنها تربیت کودکی صالح و سالم برای جامعه است.
یک نکته مهم دیگر در این موضوع این است که والدین نباید در خانه مواد مخدر و الکل نگه داری کنند چراکه همین نگهداری یک چراغ سبز برای ورود به این موضوع است.
همچنین باید والدین مراقب رفتار و فعالیت های فرزندان خود باشند، پیوند قوی و عمیق با فرزندان خود داشته باشند و مراقب خواب و سلامتی فرزندان هم باشند چراکه خواب کافی برای تحول و رشد مغز لازم است.
در نهایت اگر احتمال می دهند فرزندشان در حال استفاده از مواد مخدر است فورا مداخله کنند و از اینکه روی فرزند به آنها باز شود خجالت و استرس نداشته باشند، چراکه در این شرایط کنترل اوضاع از هر موضوع دیگری مهم تر است.
ایرنا: نقش رسانه و دستگاه های تبلیغی را در این موضوع چقدر مهم می داند؟
از آنجایی که نوجوان ساعت زیادی از زندگی خود را صرف رسانه می کند نقش آنها در پیشگیری از اعتیاد بسیار مهم و غیرقابل انکار است.
رسانه می تواند در این زمینه یک نگرش منفی ایجاد کند و اعتیاد را با فقر و بدبختی نشان دهد و در کنار آن زندگی سالم و ورزش کردن را به خوبی نمایش دهد.
رسانه همچنین می تواند خویشتن داری را به فرزندان آموزش دهد و مهارت های اجتماعی مانند نه گفتن را به کودکان و نوجوان آموزش داده و به آنها نشان دهند که چگونه با چالش ها و مخاطرات مثلا سوگ کنار بیایند، موضوعی که به ویژه در دوران کرونا از اهمیت بالایی برخوردار است و ممکن است که نوجوانی را که نزدیک خود را از دست داده به سمت اعتیاد بکشاند.
همچنین باید برنامه های سرگرم کننده و مفرح در رسانه ها به ویژه صداوسیما پخش شود تا بتواند نیازهای نوجوان را برطرف کرده و برای آنان اوقات فراغت فراهم کند و از طرفی هم مهارت کارآمد را به نوجوان آموزش دهد.
ایرنا. دستگاه های دولتی و سازمان های مردم نهاد چه نقشی در این زمینه دارند؟
در این زمینه کاهش عرضه با اقداماتی از جمله مبارزه با باندهای قاچاق، مقابله با تبهکاران، جلوگیری از ورود مواد مخدر به داخل مرز، انعقاد قوانین سخت گیرانه درباره حمل و استفاده و کاهش تقاضا هم از سه راه پیشگیری، درمان و سیاست گذاری های طولانی مدت دنبال می شود.
در موضوع پیشگیری، سازمان بهزیستی اقدامات بسیار مناسبی را تدارک دیده که نتایج مثبتی هم به همراه داشته و با تقویت این دست برنامه ها از طریق حمایت بیشتر دولت و تخصیص اعتبارات لازم می توان بسیاری از مشکلات در این حوزه را کاهش داد.
ایرنا: سازمان های مردم نهاد در این خصوص چه نقشی می توانند داشته باشند؟
این سازمان ها در پیشگیری از اعتیاد نوجوانان می توانند نقش موثری ایفا کنند اما باید بر روی فعالیت های آنها نظارت کافی و لازم وجود داشته باشد تا مسایل را به شکل علمی و کارشناسی شده دنبال و پیگیری کنند.
باید در این خصوص برنامه جامعی از سوی دولت ارایه شود و از فعالیت های جزیره ای و پراکنده که چندان ثمربخش نیست پرهیز شود.
رهاورد:
امروزه اعتیاد وارد گستره خیلی عظیمی شده و روز به روز ابعاد جدید پیدا می کند و تنها محدود به مواد مخدر نیست، مثلا اعتیاد به اینترنت نیز جزو چالش های مهم و دغدغه های خانواده ها شده است.
اگرچه حاکمیت و دولت برنامه های مختلفی را در زمینه مقابله با آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد تدارک دیده و می بیند اما باید بهترین راه پیشگیرانه در این خصوص را در نهاد خانواده جستجو کرد، جایی که والدین با تربیت صحیح فرزندان خود باید آنان را به افرادی آسیب ناپذیر در برابر آسیب های اجتماعی تبدیل کنند.
نظر شما