بازدید مدیر کل بهزیستی قم از بخش نابینایان کتابخانه آیت اللّه خامنه ای قم

کتابخانه‌ آیت الله خامنه‌ای که یکی از بزرگترین و مجهزترین کتابخانه‌های عمومی ایران در استان قم می‌باشد و به نوعی ریاست نهاد کتابخانه‌های عمومی استان را برعهده دارد، شامل بخشهای متنوع و مجهزی است که در تمام روزهای هفته به اعضای خود ارائة خدمات می‌نماید. بدیهی است که افراد نابینا و کم بینا نیز مشمول اعضای این کتابخانه می‌شوند. بخش نابینایان مورد استفاده عزیزان نابینا و کم بینا می‌باشد. این بخش دارای 257 عضو اعم از مرد و زن و کودک و بزرگسال می‌باشد که 52 عضو آن را کودکان از آمادگی تا پایان دبستان تشکیل می‌دهند. ارائة خدمات به اعضای کودک هم به صورت حضور اعضا در کتابخانه می‌باشد هم اعزام نیرو به مراکز آموزشی این عزیزان به منظور آموزش در قالب قصه خوانی و شعرخوانی و کلاس داستان نویسی که درون کتابخانه انجام می‌پذیرد.

کتابخانه‌های 4 استان البرز، تهران، قزوین و مازندران زیر مجموعه این مرکز می‌باشند که همه کتابهای گویا و بریل مورد نیاز این 4 استان از طریق این مرکز تأمین می‌شود.

کتابخانه مخصوص نابینایان خود شامل 5 بخش است که هر کدام با ابزار مخصوص به خود، خدمات ویژه ای به نابینایان و کم بینایان ارائه می‌دهند :

1) کتابخانه الکترونیک

این قسمت شامل دو بخش سخت افزار و نرم افزار می‌باشد :

الف) سخت افزار: در بخش سخت افزار دستگاه بهدید و دستگاههای برجسته نگار وجود دارند. این دستگاهها بر اساس میزان کاراکتر های خروجی و اندازة آنها نامگذاری گردیده است.

برجسته نگار 1 شامل 50 کاراکتر خروجی است و اندازه بزرگتری دارد و دارای 14 کلید می‌باشد.

برجسته نگار 2 دارای 40 سلول و کاراکتر خروجی و اندازه نسبتاً کوچکتر و 14 کلید می‌باشد.

برجسته نگار 3، 20 کاراکتر خروجی و اندازه ای کوچکتر از صفحه کلید کامپیوتر دارد.

دستگاه بهدید ورژن 5، که دارای یک موس، یک مخزن برق و یک مانیتور است و مورد استفادة افراد کم بینا قرار می‌گیرد. درشتنمایی آن تا 100 برابر می‌باشد، امکان تغییر رنگ صفحه و قلم تا 4 رنگ برای دید بهتر افراد کم بینا، و دارای قابلیت تنظیم نور صفحه است. در حال حاضر 7 دستگاه بهدید با ورژن 5 در کتابخانة آیت الله خامنه‌ای موجود است.

دستگاه بهدید ورژن 2/8 ، خروجی عینک دارد و شامل عینک و موس است و منبع تأمین کنندة انرژی آن باتری شبیه باتری تلفن همراه است و قابلیت نمایش صفحه کامپیوتر را به جای متن نیز دارد. این دستگاه بیشتر مورد استفادة دانشجویان برای مطالعه قرار می‌گیرد.

ب) نرم افزار : که شامل برنامه های کاربردی برای پشتیبانی آموزش نابینایان می‌باشد.

نرم افزار جاز(Jows) : این نرم افزار، کلیه آیکونهای کامپیوتر و متون لاتین را به خروجی صدا  تبدیل می‌کند و برای فرد نابینا می‌خواند.

نرم افزار نوید5 : این نرم افزار شامل 6 قسمت می‌باشد :

کتاب خوان(Book reader)، ویرایش گر(Editor) که برای تایپ استفاده می‌شود، فرهنگ لغت، شطرنج، قرآن و سازمان دهنده(Organizer) که دفتر تلفن و سررسید می‌باشد. نرم افزار نوید 5 دارای خروجی بریل بر روی برجسته نگار و خروجی صوتی است.

نرم افزار پک جاز8 : این نرم افزار بر روی جاز نصب می‌شود و در واقع نرم افزار کمکی جاز می‌باشد و برای خواندن متون فارسی استفاده می‌شود و همچنین خروجی بریل فارسی، و خروجی  بریل از اینترنت اعم از فارسی و لاتین را دارد.

نرم افزار VJ Out book: اگر این نرم افزار را فعال کنیم صفحه کلید بریل فعال و قابل استفاده می‌شود.

نرم افزار پارس آوا : شامل ورژن 1 و 2 می‌باشد. پارس آوای 2 دارای 4 تیپ صدا می‌باشد : سارا، دارا، سینا و مینا که این نرم افزار بر روی جاز با ورژن 8 به بالا نصب می‌شود. این نرم افزار خروجی صدا نیز دارد و وقتی کلیدهای ctrl,Alt,F12 را اعمال کنیم، صفحه کلید بینایی به صفحه کلید بریل تبدیل می‌شود.

نرم افزار کِرِزویل(Kurzweil): این نرم افزار اسکن کتابهای لاتین را به صورتهای گویا و پرینت بریل در می‌آورد و همچنین فایل اسکن را به فایل ورد تبدیل می‌کند.

2)کتابخانه گویا :

شامل 2800 عنوان کتاب گویا در موضوعات مختلف می‌باشد که 30 عنوان کتاب در خود کتابخانه توسط گویندگان کتابخانه به صورت گویا در آمده است. این کتابهای گویا روی فلش، رم موبایل و یا به صورت سی دی در اختیار اعضا قرار می‌دهند. همچنین این کتابخانه کتابها و جزوه های درسی خود اعضا را برایشان گویا کرده و همچنین نوار کاست را به فایلMp3 تبدیل می‌کند.

اطلاعات روی سرور اصلی ذخیره می‌شود، کتابها بر اساس دیویی طبقه بندی شده و بر طبق شمارة ثبت چینش می‌گردد. برای دست یابی به اطلاعات، منابع را در نرم افزار نمایه سرچ می‌کنند و در اختیار اعضا قرار می‌دهد.

3) کتابخانه بریل :

شامل 2000 نسخة بریل و حدود 700 عنوان می‌باشد.کتابها فهرست نویسی شده و دارای لیبل بریل می‌باشد، کتابها در کیفهای مخصوص حمل کتاب بریل قرار می‌گیرد و امانت داده می‌شود، به هر عضو 3کتاب به صورت همزمان امانت داده می‌شود.

4) چاپخانه بریل :

این قسمت از کتابخانه در واقع زیر مجموعه کتابخانه بریل است که شامل دستگاه چاپ بریل می‌باشد و متون word را به صورت خروجی بریل چاپ می‌کند.

دو نوع چاپگر بریل در این کتابخانه موجود است : چاپگر 4 4  ویب و چاپگر اورست که دارای کابینت مخصوص صداگیر می‌باشد. چاپگر اورست توسط نرم افزار وین بریل(Braille win) پشتیبانی می‌شود به این صورت که مطالب در ورد تایپ می‌شود، توسط نرم افزار وین بریل تبدیل به فرمت بریل شده و پرینت بریل می‌دهد. همچنین این چاپگر می‌تواند اَشکال ساده که دارای انحنا و قوس زیادی نیستند را نیز به بریل تبدیل کند.

دستگاه پرکینز(Perkins) که همان ماشین تایپ ساده دستی است نیز از دیگر تجهیزات این قسمت کتابخانه می‌باشد، که به صورت بریل تایپ می‌کند.

صحافی و جلد کتابهای بریل در همین کتابخانه به صورت صحافی فنری انجام می‌گیرد. تاکنون 25 عنوان کتاب در این کتابخانه به صورت بریل چاپ و صحافی شده است.

بد نیست بدانید، بخش نابینایان کتابخانه عمومی آیت الله خامنه‌ای تنها کتابخانه عمومی مخصوص نابینایان است که زیر مجموعة نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بوده به صورت مستقل مبادرت به چاپ کتاب بریل می‌نماید.

5) استودیو ضبط صدا :

استودیو نیز در اصل زیر مجموعه کتابخانة گویا می‌باشد که شامل اتاقک آکوستیک، دستگاه پردازش گر صدا و میکروفون حرفه ای می‌باشد. استودیو ضبط برای گویا کردن کتابها توسط گویندگان کتابخانه استفاده می‌گردد. در حال حاضر کیفیت ضبط صدا در کتابخانه از کیفیت ضبط در رادیو قم بالاتر است.

ضبط در کتابخانه در شرایط استودیو یعنی توسط دو باند انجام می‌گیرد اما در رادیو قم ضبط به صورت مونو و با یک باند انجام می‌شود. نرم افزار ضبط صدا در این کتابخانه Adobe Audiotion نام دارد.

لازم به یادآوری است که : کارگروه بخش نابینایان کتابخانه‌های عمومی نهاد در سراسر کشور، در تاریخ 19 الی 21 بهمن ماه سال 1389 کارگاه 3 روزه ای با عنوان آشنایی با نرم افزار ها و سخت افزار های مخصوص نابینایان، به منظور آشنایی و آموزش هر چه بیشتر کتابداران با نحوه برخورد صحیح با معلولین بخصوص نابینایان برگزار نمود که کتابدارانی از 4 استان تحت پوشش در این کارگاه شرکت داشتند. روز اول این کارگاه شامل همایشی با عنوان مهارتهای ارتباط با معلولین به ویژه نابینایان بود.