نقش مددکار اجتماعی در حوزه سالمندی

به گزارش روابط عمومی اداره کل بهزیستی استان کرمانشاه؛
جمعیت شناسان پیش بینی می کنند که تا سال ۲۰۵۰ میلادی جمعیت سالمندان به ۲ میلیارد نفر برسد. این در حالی است که بسیاری از سالمندان با فقر و مسائل دیگری چون دسترسی محدود به خدمات بهداشتی و نیازهای مراقبتی مواجه هستند.
بنابراین خدمات مددکاری اجتماعی با تقاضاهای گسترده برای تامین نیازهای مختلف این جمعیت در حال رشد، مواجه می باشد.
معرفی و آگاهی از نقش های متعدد مددکاران در فیلد سالمندی و اقدامات مددکاران اجتماعی سالمندی منجر به استفاده بیشتر از توانایی های مددکاران درکمک به سالمندان و خانواده هایشان و مقابله و تطابق با شرایط پیچیده و ارتقاء سطح بهزیستی انان می شود.
به طور کلی خدمات مددکاری اجتماعی در فیلد سالمندی در برگیرنده ی دامنه ای گسترده ای از خدمات مراقبتی موسسه ای تا خدمات مراقبتی مبتنی بر جامعه می باشد.
 این خدمات شامل مدیریت کیس، مداخله در بحران ها، مراقبت های بهداشتی و روانی_اجتماعی ، مراقبت های روزانه، مراکز روزانه سالمندان ، کمک های خانگی و کمک های مالی از طریق سیستم های رفاهی می باشد. البته گرایشات بیشتری در زمینه خدمات مبتنی بر جامعه وجود دارد، چرا که هدف خدمات مبتنی بر جامعه،در سطح اول پیشگیری، قادرسازی سالمندان در فرایند پیرشدن در خانه ها و محیط  زندگیشان می باشد .
بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی سن سالمند از ۶۰ و بالاتر تعریف شده است سالمندان به سه گروه سالمند جوان سن ۶۰ تا ۷۵ سالمند میانسال ۷۵ تا ۹۰ و کهنسال از ۹۰ به بالا تقسیم بندی می‌شوند. بر اساس آمار در حال حاضر بیش از ۶۵۰ میلیون نفر سالمند بالای ۶۰ سال در جهان وجود دارند که پیش بینی می‌شود این عدد تا سال ۲۰۵۰ به ۲ میلیارد نفر خواهد رسید که بیش از ۶۰ درصد آن در در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران می‌باشد لذا این موضوع نیاز به تامل و سیاست گذاری بیشتر در راستای کاهش پیامدهای مبتلا به آن دارد. البته پدیده سالمندی در یک جامعه پدیده منفی تلقی نمی‌شود و نشان از بالا رفتن امید به زندگی دارد اما این پدیده نیاز به مراقبت‌های ویژه نیز دارد. سازمان ملل تاکید دارد که مراقبت از سالمند نباید به موضوع درمان محدود شود و باید فراتر از آن رفاه کامل جسمی روانی و اجتماعی سالمند را نیز مورد توجه قرار بگیرد.
با بروز تغییرات اجتماعی و دگرگونی در ساختار سنتی خانواده‌ها تشکیل خانواده‌های هسته‌ای ، مهاجرت به شهرها فضاهای محدود زندگی ،اشتغال به کار زوجین، همه از عواملی است که احترام ،مراقبت و جایگاه سالمند را کمتر از دوران‌ گذشته و نیازمند سیستم های ترمیمی و جایگزین نموده است. وجود خانواده های گسترده و پدرسالار، در کنار ارزش هایی ماننـد ارزش سـن و احتـرام بزرگسـالان، اقتـدار و ارزش سـالمندان در خـانواده و جامعـه را تضمین می کرد  . از این رو، نَه تنها سالخوردگان از خانواده طرد نمیشدند، بلکه به عنوان رکن اصلی خانواده مورد احترام بودند. در این شرایط مددکاران اجتماعی باید به خوبی آموزش ببینند تا بتوانند به سالمندان و خانواده‌ها به منظور مقابله با بحران‌ها ، تطابق و بازسازی شبکه ارتباطات درون و برون خانواده کمک کند
مددکاران اجتماعی که با سالمندان کار می‌کنند بیشتر وقتشان صرف پذیرش، جمع آوری اطلاعات ارزیابی، برنامه‌ریزی درمان و کمک‌های مالی مستقیم می باشد ،در صورتی که سالمندان نیازهای فراتر از مسائل مالی را نیز از جمله افسردگی مشکلات تنهایی و رها شدن،مشکلات ارتباط با فرزندان و روابط خویشاوندی با توجه به فرهنگ سنتی و باورها و اعتقادات خود تجربه میکنند که باید به این موضوعات نیز رسیدگی شود 
یکی از نقش‌های مهم حرفه‌ای مددکاران اجتماعی مدیریت کیس سالمندی(GCM) است . در این نقش مددکار به صورت محرمانه با خانواده وارد کار می‌شود و نیازهای پزشکی و روانی اجتماعی خانواده و فرد سالمند را ارزیابی می‌کند همچنین تدوین کننده و هماهنگ کننده یک برنامه جامع برای سالمند است در مدیریت کیس به طور متوسط یک مددکار اجتماعی مسئولیت تقریبی ۱۷ تا ۲۰ مددجو رابه عهده دارد.
یکی از چالش‌های پیش روی افراد سالمند و خانواده‌هایشان پیچیدگی وضعیت سالمندان و پراکندگی نظام‌های خدمات اجتماعی است که مددکاران اجتماعی باید با مهارت‌های لازم به سالمندان کمک کنند تا بتوانند از خدمات نظام پیچیده سیستم‌های رفاهی و منابع اجتماعی استفاده کنند.

یکی از چالش‌های پیش روی افراد سالمند و خانواده‌هایشان پیچیدگی وضعیت سالمندان و پراکندگی نظام‌های خدمات اجتماعی است که مددکاران اجتماعی باید با مهارت‌های لازم به سالمندان کمک کنند تا بتوانند از خدمات نظام پیچیده سیستم‌های رفاهی و منابع اجتماعی استفاده کنند. برای مثال سالمند تنها ،میتواند با استفاده از منابع اجتماعی از جمله مرکز روزانه سالمندان از منزوی شدن سالمند و ابتلا به بیماری‌های سالمندی از جمله آلزایمر پیشگیری نماید و یا سالمندانی که با یک بیماری جسمی حاد یا مزمن در کنار سایر مسائل و مشکلات مالی و غیره به مجموعه مختلفی از خدمات نیازمند هستند .
انجمن آموزش مددکاران اجتماعی قلمروهای اصلی دانش اساسی ارزش‌ها لیت‌های ضروری برای مددکاران اجتماعی سالمندی است را مشخص می‌کنند.
 این پنج حوزه شامل ارزش‌ها اخلاقیات و تحقیقات نظری سنجش نیازها و مشکلات ،نامه‌های مداخله خدمات سالمندی، برنامه‌ریزی سیاست گذاری نظارت و راهبری می‌باشد ؛این پنج حوزه نشان دهنده اهمیت فعالیت مددکاران اجتماعی در حمایت از خدمات و برنامه‌هایی است که به سالمندان و خانواده‌هایشان کمک می‌کند که از یک زندگی با کیفیت و رفاه نسبی بهره‌مند گردند.
انجمن ملی مددکاران اجتماعی ۳ اعتبارنامه تخصصی را در مدیریت کیس و کار با سالمندان برای مددکاران اجتماعی ارائه می‌کند.
یکی از پدیده‌های نگران کننده عمومی در جهان ناخشنودی سالمندان در قالب سالمند آزاری یک عمل به یکباره و یا مکرر در روابطی که بر مبنای اعتماد و خویشاوندی شکل می‌گیرد رخ داده و باعث بروز صدمه و یا رنجش سالمند می‌شود، و مداخلات تخصصی مددکاری اجتماعی را طلب می‌کند .بنابراین این موضوع محدود به خشونت فیزیکی نیست و می‌تواند به صورتی از اشکال بی‌توجهی، تعرض احساسی یا روانی، استثمار مادی یا مالی و سایر اشکال علیه فرد سالمند بروز کند سالمند آزاری خشونتی علیه حقوق انسانی و یک دلیل اصلی و شایع برای بیماری، جراحت، بی ثمری، انزوا، یاس و افسردگی سالمند است .
این خشونت می‌تواند از سوی نزدیکان فرد سالمند و اعضای خانواده و یا مراقبین که سالمند به آنها اعتماد کرده،دوست دارد و یا نیاز دارد اتفاق افتد. خشونتی که می‌تواند آنقدر مخرب باشد که باعث جراحت جسمی،رنجش،و آزار روانی فرد سالمند و یا حتی مرگ او شود. پژوهش کیفی حبیب‌پور گتابی در خصوص خشونت علیه سالمندان نشان می‌دهد ناخشنودی که سالمندان در روابط خانوادگی تجربه کرده‌اند به ۵ سنخ تقسیم می‌شود عاطفی کلامی مراقبتی مالی و جسمی در مقابل سالمندان استراتژی‌های متفاوتی را برای مواجهه با این ناخشنودی‌ها پیش گرفته‌اند که رایج‌ترین آنها سکوت، تساهل و طرد انتخابی است. 
نقش و جایگاه مددکاران اجتماعی در فیلد سالمندی با مداخلات تخصصی به صورت فردی خانوادگی و گروهی میتوانند به کاهش خشونت و رفع مشکلات روابط خانوادگی حائز اهمیت  است .
مددکاران اجتماعی در فیلد سالمندی با شناسایی الگوهای رفتار خشونت آمیز ،مکان های اعمال خشونت ،نوع خشونت ،دلایل اعمال خشونت ، زمینه های کاهش خشونت در خانواده و روابط احترام آمیز را ایجاد نمایند. همچنین با مداخلات تخصصی و مشاوره فردی ، خانوادگی و فعالیتهای گروهی نیازهای روانی ،عاطفی و اجتماعی سالمندان که زمینه ساز بروز خشونت بوده ، کاهش دهند. 
مددکاران اجتماعی در سطح کلان به عنوان کارشناس با ارائه گزارش‌های علمی از وضعیت سالمندان می‌توانند در برنامه ریزی و سیاستگذاری ها نقش داشته باشند .

شایسته کرمخانی ؛ مددکار اجتماعی

برای پیوستن به کانال اداره‌کل بهزیستی استان کرمانشاه در پیام‌رسان ایتا، اینجا را لمس کنید