در جمهوری اسلامی ایران، اورژانس اجتماعی، نماد مبارزه با کودک‌آزاری و دفاع از حقوق کودکان بوده و در بسیاری از کشورهای جهان نیز تشکیلات مشابهی در همین زمینه وجود دارد. امروز خوشبختانه بسیاری از خانواده‌ها می‌دانند که با شماره‌گیری ۱۲۳ در صفحه کلید تلفن خود می‌توانند با مرکز فوریت‌های اجتماعی تماس بگیرند و مشکل خود را با کارشناسان این مرکز در میان بگذارند.
با وجود شمار بالای تماس‌های مردمی با این مرکز در استان خراسان رضوی و با توجه به اینکه شمار نیروهای انسانی این مرکز، با میزان تقاضاهای مردمی برای رسیدگی به بحران‌های فردی و خانوادگی تناسب ندارد، کارشناسان پرتلاش این مرکز به صورت شبانه‌روزی پاسخگوی شهروندان هستند و بلافاصله پس از تماس، چنانچه به تشخیص کارشناس ارجاع، نیاز به حضور تیم اورژانس اجتماعی در محل احساس شود، تیم فوریت‌های اجتماعی شامل مددکار و روان‌شناس به محل اعزام می‌گردد.
مرکز فوریت‌های اجتماعی خراسان رضوی در هفت ماه اول امسال بیش از ۵ هزار تماس تلفنی مرتبط را پاسخگویی کرده است.در این میان، نکته‌ی قابل توجه و البته، تأسف‌انگیز آن است که ۳۰ درصد این تماس‌ها به نوعی با کودک‌آزاری مرتبط هستند.
البته ناگفته نگذاریم که اگر بخواهیم مصادیق کودک‌آزاری را طبق مفاد کنوانسیون جهانی حقوق کودک یا قوانین مصوب مجلس و یا ضوابط و آیین‌نامه‌های مرتبط با مصوبات قانونی برشمریم، متأسفانه باید بگوییم بسیاری از رفتارهای ما با کودکان و فرزندان‌مان، در زمره‌ی این مصادیق قرار می‌گیرند اما به عنوان اولویت اجرایی، در حال حاضر، عمده‌ی تماس‌ها با فوریت‌های اجتماعی در مورد آزار کودکان، تنها به ضرب و جرح دارای اثر، محبوس کردن و محروم کردن طولانی از امکانات زندگی خانوادگی و همچنین بهره‌کشی از کار کودکان به شکل سخت و درازمدت مربوط می‌شود.
باید در نظر داشته باشیم که کودکان، موجودات معصومی هستند که هیچ ابزار دفاعی در مقابل بزرگ‌ترها یا افراد قوی‌بنیه‌ی بی‌رحم غریبه ندارند و در نتیجه مدعی دفاع در برابر ظلمی که بر آنان می‌رود، پس از والدین و خانواده، دادستان و مدعی العموم می‌باشد.
شوربختانه باید گفت در بسیاری موارد کودک‌آزاری مشهود، خود والدین یا یکی از آنها عامل آزار کودک است که خود این موضوع، می‌تواند از جنبه‌های اسف‌بار کودک‌آزاری باشد.
در حالی که والدین باید مدافع حقوق فرزند و مسؤول دفاع از او در قبال عوامل آزار دهنده ی بیرونی باشند شاهد هستیم که نامادری، ناپدری، والدین معتاد، پدر یا مادر بی‌صلاحیت و بستگان و خویشانی که به خاطر ندانم‌کاری والدین، اختیار کودک به آنان واگذار گردیده، با رفتارهای خشن و احیانا ضرب و شتم، بهره‌گیری از کار آنها، آزار روانی و یا محرومیت اجتماعی، کودکان را می‌آزارند و شکل پیچیده‌ای از معادله را ایجاد می‌کنند.
به عبارت دیگر، در شرایط عادی، اگر کودک مورد آزار قرار گیرد والدین و خانواده و خویشان، اولین مدافعان او هستند و کودک آزار دیده به دامان مهر آنان پناه می‌برد اما در شرایط فعلی، متأسفانه کودک‌آزاری غالبا از ناحیه خانواده و اطرافیان صورت می‌گیرد و کودک معصوم و مظلوم جایی برای پناه بردن ندارد و سازمان بهزیستی و اورژانس اجتماعی، در این قسمت وارد صحنه شده و با قوت و قدرت از منافع و حقوق کودک آزار دیده، دفاع می‌کند.
در این فرایند، حتی اگر ضرورت ایجاب کند مددکار پرونده از دستگاه قضایی تقاضای سلب صلاحیت والدین را می‌کند و چنانچه قاضی پرونده موافق باشد حضانت کودک آزار دیده به دولت و حاکمیت و به نمایندگی از آنها به بهزیستی واگذار می‌گردد.
در نگاه تخصصی بهزیستی، رفع موضوع کودک‌آزاری به عنوان یک آسیب پایدار اجتماعی، به سادگی و به صورت مطلق قابل دستیابی نیست اما آگاهی‌بخشی، فرهنگ‌سازی و تشویق و ترغیب خانواده‌ها به رعایت حقوق کودکان، نقش بسیار مهمی در احقاق حقوق این موجودات معصوم و بی‌گناه دارد.
به هر روی، بهزیستی به عنوان تنها مدافع حقوق کودکان در کشور، بجه‌ها در سنین مختلف را مورد حمایت قرار می‌دهد و بدون در نظر گرفتن اینکه این کودک توسط چه کسی و یا چه مرجعی مورد اجحاف، آزار، اذیت، محرومیت و حبس جسمی و روانی قرار گرفته، با تمام قدرت از منافع و حقوق او دفاع می‌کند و هیچ ملاحظه‌ای را در این زمینه ندارد.
امید است در کنار اقدامات بازدارنده و برنامه‌های حمایتی و پشتیبانی بهزیستی از کودکان آزار دیده، مسؤولان و نهادهای فرهنگی کشور، تمام گره‌گاه‌های آزار و آسیب کودکان را مورد توجه قرار داده و برای پیشگیری از تضییع حقوق کودکان، هر اقدام و برنامه‌ی فرهنگی مورد نیاز را به اجرا بگذارند. صرف هر میزان اعتبار و هزینه در این زمینه، موجه است و هیچ ملاحظه‌ای نمی‌تواند توجیه کننده‌ی انفعال و کم‌کاری دستگاه‌های ذیربط در موضوع حفظ و استحفاظ حقوق کودکان باشد. باید نگاه‌مان این باشد که هر گونه مظاهر کودک‌آزاری با هر توجیه و توسط هر شخص و در هر مکانی، باید بکلی و به طور مطلق، در جامعه محو شود و کودکان از حد اعلای توجه و حمایت برخوردار باشند.
دکتر مسعود فیروزی
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی
نظر شما