در رسانه | گفت‌وگوی آنلاین درباره تئاتر معلولان با قطب‌الدین صادقی ؛بازیابی اعتمادبه‌نفس در تئاتر

شهرآرا -محمد عنبرسوز -  در واپسین ساعات از دومین روز کاری جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت که به صورت مجازی در مشهد برگزار می‌شود، محمد مداح حسینی (کارشناس تئاتر و پژوهشگر هنر) به صورت حضوری میزبان قطب‎الدین صادقی (کارگردان تئاتر و استاد دانشگاه) بود که این گفت‌وگو در اینستاگرام به صورت زنده پخش می‌شد. صادقی در حاشیه این جشنواره و در حالی که به نظر می‌رسید رویداد مذکور، برخلاف اهمیت زیادش در عرصه فرهنگ، چنان‌که باید و شاید دیده نشده، درباره موضوعات مختلف این شاخه از تئاتر صحبت و خاطرات جالبی را مطرح کرد.
مداح حسینی گفت‌وگو را با معرفی قطب‌الدین صادقی و اشاره‌ای به آشنایی دیرینه‌اش با این هنرمند باسابقه تئاتر کشورمان، آغاز کرد و به عنوان نخستین سؤال از صادقی درباره شرایط موجود و بیماری کرونا پرسید که با پاسخ امیدبخش مهمانش روبه‌رو شد. صادقی اظهار امیدواری کرد که این شرایط به‌زودی تغییر کند و گفت: برخلاف شرایط کنونی که بر مردم جهان تحمیل شده، هنرمندان عرصه تئاتر و بالأخص توان‌خواهان هنردوست دارای معلولیت باید خودشان را با وضعیت پیش آمده وفق دهند و بدون عقب‌نشینی کردن، فعالیت‌های خود را پیگیری کنند. صادقی همچنین به تحسین سازمان بهزیستی برای مدیریت و برگزاری این رویداد پرداخت و آن را گامی مؤثر در عرصه فرهنگ توصیف کرد.
در بخش بعد، مداح‌حسینی به تشریح دو نظریه در باب تئاتر معلولان پرداخت و نظر صادقی را درباره آن‌ها جویا شد. بر اساس توضیحات مداح‌حسینی، در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد که اولی تئاتر معلولان را یک فعالیت صرفا آموزشی تلقی می‌کند و دومی تفاوت مهمی بین این عرصه با دیگر گونه‌های تئاتر قائل نیست و مشخصه معلولیت هنرمندان در این حوزه را یک امر عارضی و فرعی می‌داند. صادقی در پاسخ به این پرسش بر مشخص بودن و پایبندی به اهداف مشخص شده در تئاتر معلولان تأکید کرد و توضیح داد که ما پیش از هر چیز باید به اهداف خاص در این عرصه و تفاوت آن‌ها با حوزه‌های دیگر تئاتر توجه داشته باشیم. او در ادامه به گسترش کمی و پیشرفت هنری آثار جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت که از اوایل دهه80  به همت سازمان بهزیستی برگزار می‌شود، اشاره کرد و آثار این رویداد فرهنگی بزرگ را مثبت ودرخور توجه ارزیابی کرد. صادقی همچنین به یک نمونه خارجی از تئاتر هملت اشاره کرد که بازیگرانش با ویلچر به ایفای نقش پرداخته بودند و توضیح داد که اگر تفاوت‌های روش کار در تئاتر افراد دارای معلولیت به خوبی لحاظ شود، اجرای تئاتر با این شیوه هم دور از ذهن نخواهد بود.
در ادامه، مداح‌حسینی به مقاله‌ای با عنوان «اقتصاد در تئاتر ایران» اشاره کرد که قطب‌الدین صادقی در آن به ارائه تقسیم‌بندی انواع تئاتر پرداخته است. بر اساس همین مقاله، مداح‌حسینی از جایگاه تئاتر هنرمندان دارای معلولیت در تقسیم‌بندی مذکور سؤال کرد. قطب‌الدین صادقی نگارش این مقاله در سال‌های دور را دلیلی بر به وجود آمدن تغییرات فکری در تقسیم‌بندی انواع تئاتر دانست و توضیح داد که اگر امروز قصد نوشتن آن مقاله را داشته باشد، تئاتر افراد دارای معلولیت را در دسته جدیدی با عنوان «تئاتر کاربردی» قرار خواهد داد.
سپس مداح‌حسینی درباره نحوه ارزیابی تئاترهای این جشنواره و سنجش قطب‌الدین صادقی در مقام داور، برای انتخاب برترین‌ها، سؤال پرسید و صادقی در پاسخ، بر اهمیت مطرح شدن دغدغه‌های اصلی معلولان در این تئاترها تأکید کرد. او در ادامه به نقش تئاتر در افزایش اعتمادبه‌نفس معلولان، احیای غرور این عزیزان و دور کردن توان‌خواهان از انزوا -با تمجید از ایشان در رویدادهای فرهنگی- اشاره کرد و با ذکر خاطراتی از تجربه‌های خودش توضیح داد که جشنواره‌هایی از این دست باید از یک طرف افراد دارای معلولیت را به چشم هنرمند ببینند و از سوی دیگر، با آموزش و ارتقای فرهنگ، افکار عمومی را در قبال این افراد تصحیح کنند تا احترام جایگزین ترحم شود.
صادقی، ضمن ستایش فعالیت‌های مرحوم عزت‌ا... انتظامی در این زمینه، خاطره بسیار جالبی نقل کرد که بر اساس آن، دختری که از زمان تولد با معلولیت روبه‌رو بوده و توانایی ایستادن نداشته، با دیدن استاد انتظامی به شوق آمده و در نتیجه این هیجان مثبت، از روی صندلی چرخ‌دار برخاسته است. صادقی در ادامه، با تأکید بر نقش تئاتر در افزایش عزت نفس افراد دارای معلولیت و کمک به ایشان برای کنار آمدن با مشکلات، از موضوعات دیگری همچون محدود بودن انواع مختلف تئاتر در ایران طی سال‌های گذشته به دلیل زیست سنتی، هدایت شدن این هنر به مسیر درست در سال‌های اخیر، نقش آموزشی تئاتر برای افراد دارای معلولیت فرهنگ‌سازی، لزوم مهیا شدن شرایط فعالیت هنری برای معلولان ذهنی و... صحبت کرد و به ذکر خاطرات و انتقال تجربه‌های خودش در طول سال‌های طولانی حضور به عنوان داور در جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت پرداخت.