به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل، دکتر سیدحسن موسوی‌چلک؛ معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، امروز در نشست کارزار «نه به کار کودک» که با هدف هم‌اندیشی درباره مسائل کودکان کار و فرهنگ‌سازی در این زمینه برگزار شد، اظهار داشت: تلاش می‌کنیم حساسیت عمومی نسبت به حقوق کودکان افزایش یابد و نگاه به این مسئله، تک‌بعدی نباشد.
وی افزود: این کارزار نباید صرفاً معطوف به کودکان کار خیابانی یا فقط کودکان ایرانی باشد، چراکه کودکان مهاجر نیز بخشی از این جامعه‌اند؛ آنها هم کودک‌اند و حقوقشان باید محترم شمرده شود. در همین راستا، هفته آینده جلسه‌ای ویژه برای بررسی وضعیت کودکان کار مهاجر برگزار خواهیم کرد.
معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی تأکید کرد: پیگیری وضعیت کودکان، وظیفه ذاتی این سازمان است و نمی‌توانیم نسبت به این مسئله بی‌تفاوت باشیم. قوانین متعددی در این حوزه وجود دارد و سازمان بهزیستی، به‌عنوان مرجع اصلی، خود را در برابر این کودکان مسئول می‌داند.
موسوی‌چلک با اشاره به ضرورت تقویت مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک گفت: این نهاد باید فعال‌تر و مؤثرتر عمل کند تا صدای ما به گوش همه کودکان برسد. نشست امروز با حضور شرکای سازمان بهزیستی، از جمله تشکل‌های غیردولتی، دانشگاه‌های مرتبط، مسئولان دستگاه‌های دولتی، نمایندگان قوه قضاییه و یونیسف برگزار شده است.
وی با بیان اینکه در این نشست از پوستر کارزار «نه به کار کودک» نیز رونمایی خواهد شد و این برنامه تا ۳۱ خرداد ادامه خواهد داشت، اظهار داشت: پنهان کردن واقعیت‌ها به نفع کودکان نیست. بخشی از آمارهای غیررسمی که در فضای مجازی منتشر می‌شود، با واقعیت مطابقت ندارد و ما موظف به ارائه آمارهای دقیق و مبتنی بر داده‌های واقعی هستیم.
وی افزود: در فرآیندهای جمع‌آوری، کودکان اتباع بیشتر در معرض توجه قرار می‌گیرند و همین مسئله باعث شده آمار آنها بزرگ‌تر به‌نظر برسد. در برخی استان‌ها، تعداد کودکان کار ایرانی بیشتر است و در برخی دیگر، اتباع غالب‌اند. بنابراین، وضعیت آماری کل کشور با وضعیت هر استان تفاوت دارد.
معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، با ارائه گزارشی از وضعیت خدمات ارائه‌شده به کودکان کار در سال ۱۴۰۳ گفت: در سال گذشته، ۱۲ هزار و ۶۶۳ نفر از خدمات سازمان بهزیستی در حوزه کودکان کار بهره‌مند شدند. از این تعداد، ۲ هزار و ۷۶۶ نفر در مراکز شبانه‌روزی و ۹ هزار و ۸۹۷ نفر در مراکز روزانه پذیرش شدند.
وی افزود: سیاست ما این است که تا حد امکان بچه‌ها را به سمت مراکز نگهداری شبانه‌روزی نبریم، بلکه با استفاده از مراکز روزانه، فرصت حضور آنها را به‌عنوان کودک کار یا کودک خیابانی کاهش دهیم.
موسوی چلک با اشاره به سن پذیرش کودکان در این مراکز گفت: میانگین سنی کودکانی که به مراکز ما مراجعه می‌کنند، ۱۰ سال است و این کودکان معمولاً حداقل سه سال از خدمات سازمان استفاده می‌کنند، میانگین سنی پرونده‌های فعال هم ۱۳ سال است.
وی در خصوص ترکیب جمعیتی کودکان کار تحت پوشش سازمان بهزیستی گفت: در سطح کشور بسته به استان، ممکن است تعداد اتباع یا ایرانی‌ها متفاوت باشد اما به‌طور میانگین، ۶۰ درصد کودکانی که خدمات دریافت کردند ایرانی و ۴۰ درصد اتباع بودند البته این آمار فقط مربوط به خدمات ارائه‌شده از سوی سازمان است، چون نظام جامعی برای شناسایی همه کودکان کار نداریم.
یک چهارم کودکان کار دختران
وی با ابراز نگرانی نسبت به وضعیت دختران در میان کودکان کار تأکید کرد: تقریباً یک‌چهارم این کودکان دختر هستند. طبیعتاً میزان آسیب‌پذیری دختران در کار خیابانی به‌مراتب بیشتر از پسران است و این موضوع یکی از نگرانی‌های جدی ما در سازمان بهزیستی است.
موسوی چلک درباره باورهای نادرست عمومی گفت: خیلی‌ها تصور می‌کنند که کودکان کار خیابانی، بی‌خانمان و کارتن‌خواب هستند، اما آمارهای ما این را تأیید نمی‌کند. ۷۳ درصد این کودکان با پدر و مادرشان زندگی می‌کنند، ۲۱ درصد فقط با مادر و ۲ درصد با پدر. فقط ۴ درصد هستند که با هیچ‌یک از والدین زندگی نمی‌کنند. معمولاً مادران در چنین شرایطی مسئولیت‌پذیری بیشتری از خود نشان می‌دهند.
۷۸ درصد کودکان کار درس هم می‌خوانند
معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: ۱۵ درصد از کودکان کار ما زباله‌گرد هستند، ۵۲ درصد به مشاغل خیابانی غیر از زباله‌گردی مشغول‌اند و ۳۵ درصد به سایر فعالیت‌ها. وقتی از آنها درباره علت کار در خیابان سؤال کردیم، عمده‌ترین پاسخ‌ها مربوط به فقر و اعتیاد در خانواده بود.
وی با اشاره به وضعیت تحصیلی این کودکان اظهار داشت:۷۸ درصد آنها با وجود کار در خیابان، در حال تحصیل‌اند اما ۲۲ درصد بازمانده از تحصیل هستند این موضوع نگران‌کننده است که دانش‌آموز مجبور است در کنار تحصیل، برای تأمین معاش خانواده کار کند.
موسوی چلک درباره خدمات سازمان بهزیستی در سال گذشته گفت: ۳۶۲۸ کودک توسط ما در مدارس ثبت‌نام شدند و هزینه ثبت‌نام ۲۵۲۸ نفر پرداخت شد، بیش از ۵ هزار کودک در دوره‌های فنی و حرفه‌ای شرکت کردند. ۱۷ هزار سبد کالا توزیع کردیم، ۱۱۹ هزار کارت خرید ارائه شد و ۱۹ هزار وعده غذایی گرم به کودکان کار داده شد. همچنین بیش از ۴۳ هزار نفر از خدمات مشاوره روان‌شناسی بهره‌مند شدند و ۱۳ هزار و ۲۶۵ دوره آموزش مهارت‌های زندگی برای آنها برگزار شد.
وی در ادامه با اشاره به ریشه‌های چندلایه مسائل کودکان کار گفت: ما در این حوزه با مشکلات ساختاری، اقتصادی، فرهنگی و مدیریتی روبه‌رو هستیم. در بعد اقتصادی، فقر، تورم و شکاف طبقاتی بیشترین تأثیر را دارد. در حوزه اشتغال نیز با بی‌ثباتی، مقررات‌زدایی و سرکوب دستمزدها مواجه‌ایم.
معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به مشکلات فرهنگی گفت: فرهنگ عمومی در زمینه حمایت از کودکان و فقر دچار آسیب است از نظر مدیریتی نیز با سیاست‌های نامشخص مهاجرتی، چالش‌های اجرایی و ضعف نظارت روبه‌رو هستیم، در بسیاری از موارد، رویکرد نظارتی ما منفعل بوده و تلاش داریم به‌سمت نظارت فعال و اثربخش پیش برویم نه با هدف سرکوب، بلکه برای بهبود عملکرد.
همچنین در ادامه این نشست، دکتر محسن کرمانی، معاون اورژانس اجتماعی مرکز اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی، گفت: ما با هر نوع کاری که کودک را در وضعیت مخاطره‌آمیز قرار دهد و سلامت جسمی و روانی او را تهدید کند، مخالفیم. اما با فعالیت‌هایی که به رشد و پرورش کودک کمک می‌کنند، مخالفتی نداریم.
وی با بیان اینکه کارزار «نه به کار کودک» با هدف حساس‌سازی جامعه نسبت به وضعیت کودکان کار برگزار شده است، افزود: این کارزار سه محور اصلی دارد؛ محور نخست، بُعد حقوقی و آگاه‌سازی خانواده‌ها نسبت به حقوق کودکان است. کودک حق دارد از آموزش، بهداشت، اوقات فراغت، بازی، رشد فردی و صیانت در برابر بهره‌کشی و استثمار برخوردار باشد.
کرمانی ادامه داد: محور دوم، تأکید بر مواجهه درست با پدیده کار کودک، به‌ویژه در زمینه کار خیابانی است. ما ترجیح می‌دهیم به‌جای مداخله مستقیم، از سازمان‌های تخصصی فعال در این حوزه پشتیبانی کنیم؛ نهادهایی که کودکان کار واقعی را شناسایی کرده و به آنان خدمات تخصصی ارائه می‌دهند.
به گفته وی، محور سوم معرفی خدمات سازمان بهزیستی در حوزه‌هایی نظیر آموزش، معیشت، بهداشت، تحصیل، اشتغال‌پذیری و توسعه مهارت‌های فردی برای کودکان و خانواده‌هایشان است.
معاون اورژانس اجتماعی مرکز اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی در پایان تأکید کرد: حتی اگر بهترین سازوکارهای حمایتی را طراحی کنیم، اما به مؤلفه‌های فرهنگی در سطح خانواده، جامعه و فرد بی‌توجه باشیم، مداخله ما اثربخش نخواهد بود. متأسفانه در سال‌های گذشته، این بُعد فرهنگی تا حدی مغفول مانده است.
نظر شما