به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل، دکتر سید جواد حسینی رئیس سازمان بهزیستی کشور گفت: مداخلات به هنگام به عنوان دوره طلایی در مداخلات طیف اوتیسم بسیار حائز اهمیت است. در حال حاضر، آمار شیوع اوتیسم از ۸ در ۱۰ هزار نفر در سال ۱۹۹۴ به یک درصد در سال ۲۰۲۳ رسیده است. این افزایش لزوماً به معنای رشد واقعی شیوع نیست، بلکه نشان دهنده بهبود شناسایی و شفافیت بیشتر در تشخیص است. البته نمیتوان انکار کرد که برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند ممکن است در سال‌های آینده با سونامی اوتیسم حتی در ایران مواجه شویم اما آنچه برای ما در سازمان بهزیستی در اولویت قرار دارد، مداخلات به هنگام است.
وی گفت: بر اساس مطالعات انجام شده، در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا تشخیص و مداخله برای کودکان اوتیسم در سنین ۲ تا ۲.۵ سالگی انجام میشود در حالی که در ایران این مداخلات عمدتاً در ۵ یا ۶ سالگی آغاز میشود.اختلال اوتیسم در دوران جنینی شکل میگیرد و علائم آن تا سه سالگی بروز می‌کند بنابراین بهترین زمان برای مداخله، سن دو سالگی است. تحقیقات نشان می‌دهد اگر تا ۷ سالگی مداخلات به هنگام انجام نشود، بازگرداندن این افراد به زندگی عادی با دشواری‌های زیادی همراه خواهد بود و پس از آن بیشتر به مراقبت‌های نگهداری نیاز خواهند داشت.
رئیس سازمان بهزیستی بیان کرد: برای بهبود این روند، سامانه‌های غربالگری، تشخیص اولیه و ارجاع به مراکز تخصصی را تقویت کرده‌ایم همچنین در حال مذاکره با وزارت بهداشت و سازمان آموزش و پرورش استثنایی هستیم تا با انعقاد تفاهمنامه، غربالگری‌های سنین مختلف را به هم مرتبط کنیم و نظام یکپارچه‌ای برای مداخلات به هنگام ایجاد کنیم.
وی گفت: سازمان بهداشت جهانی از سال ۲۰۰۳ بر ضرورت ایجاد نظام سلامت کارآمد و یکپارچه تأکید کرده است، اما متأسفانه در ایران این نظام با سه چالش اساسی مواجه است: نخست، عدم توجه کافی به ابعاد مختلف سلامت. سلامت روانی، زیستی و اجتماعی سه رکن اصلی سلامت هستند، در حالی که تنها یک درصد اعتبارات به عوامل روانی و اجتماعی اختصاص یافته است. دوم، تمرکز بیش از حد بر درمان؛ اگرچه گام‌هایی در حوزه پیشگیری برداشته شده، اما همچنان خدمات توانبخشی به عنوان راه حل جبرانی در نظر گرفته میشود و سوم نقش کمرنگ خانواده‌ها است، خانواده‌ها هم به حمایت نیاز دارند و هم باید توانمند شوند چرا که اصلی‌ترین همراهان افراد مبتلا به اوتیسم هستند.
راه اندازی دبیرخانه مشارکت در توانمندسازی خانواده‌های دارای فرزند اوتیسم
حسینی مطرح کرد: برای رفع این چالشها، دبیرخانه مشارکت در توانمندسازی خانواده‌های دارای فرزند اوتیسم را راه‌اندازی کرده‌ایم و دستورالعمل‌های آن در حال تدوین است. همچنین، مراکز فراغتی-اقامتی موقت شبانه‌روزی را ایجاد کردیم تا خانواده‌ها بتوانند با خیال راحت در برنامه‌های اجتماعی و سفرها شرکت کنند. تاکنون ۶ مرکز راه اندازی شده و ۱۰ مرکز دیگر نیز تا پایان سال افتتاح خواهد شد.
وی گفت: یکی از خلأهای مهم، کمبود مراکز نگهداری روزانه برای افراد بالای ۱۴ سال است، چرا که در این سنین، چالشهای رفتاری افزایش می‌یابد و خانواده‌ها تحت فشار قرار می‌گیرند. به همین دلیل، در حال ایجاد مراکز روزانه هستیم تا خانواده‌ها بتوانند فرزندان خود را در طول روز در این مراکز بسپارند و شب‌ها به خانه بازگردانند.
رئیس سازمان بهزیستی در پایان تأکید کرد: برای تحقق نظام سلامت یکپارچه، همکاری بین معاونت توانبخشی و معاونت سلامت سازمان بهزیستی ضروری است. همچنین باید از ظرفیت طرح "بهزیست محله سلام" (سلامت اجتماعی محله‌محور) برای توانمندسازی خانواده‌های افراد مبتلا به اوتیسم استفاده کنیم.
تأثیر ارتباط زوجین با یکدیگر در تولد کودک مبتلا به اوتیسم
دکتر افروز روانشناس و استاد دانشگاه تهران در این نشست گفت: حاکمیت دافعه‌های روانی، رفتاری و جنسی در روابط زوجین باعث تولد کودک مبتلا به اوتیسم میشود.
وی گفت: مداخله به‌هنگام به معنای ارتقای تاب‌آوری زوجین قبل از فرزندآوری و افزایش نشاط معنوی آنان است. مداخلات روانشناختی و توانبخشی والدمحور و پاپت‌تراپی "عروسک درمانی" در درمان اوتیسم بسیار مؤثرند، ما آماده‌ایم به خانواده‌های دارای فرزند اوتیسم خدمات رایگان در این زمینه ارائه بدهیم.
سه کانون در محلات ایجاد شود
دکتر ملک‌افضلی استاد دانشگاه تهران و استاد اپیدمیولوژی افزود: مداخلات مؤثر باید از زمان ازدواج و پیش از بارداری آغاز شود. وزارت بهداشت آماده همکاری با بهزیستی است با دارا بودن ۶۰ هزار خانه بهداشت و ۵ هزار مرکز جامع سلامت، می‌تواند شبکه‌ای قوی برای پیشگیری و غربالگری اوتیسم ایجاد کند. ضروری است سه کانون "تکامل کودک"، "فرزندآوری و فرزندپروری" و "اوتیسم" در محلات با مشارکت مردم راه‌اندازی شود.
تفکیک سنی مبتلایان به اوتیسم نیاز است
دکتر دلبری مشاور رئیس سازمان بهزیستی در امور سالمندی در این نشست تأکید کرد: برنامه‌ریزی برای گذر به زندگی مستقل و شغلی باید در دستورالعمل‌ها به‌صورت ساختاریافته توسعه یابد. اگرچه به موضوع توانمندسازی اشاره شده، اما طراحی فرآیندهای نظام‌مند برای انتقال افراد به زندگی مستقل یا نیمه‌مستقل نیاز به توجه ویژه دارد.
وی گفت: بسته‌های خدمات پشتیبانی از اشتغال باید با همکاری سازمان فنی‌وحرفه‌ای و شهرداری‌ها تدوین شود، در دستورالعمل فعلی، پذیرش افراد مبتلا به اوتیسم از ۱۴ تا ۶۰ سال پیش‌بینی شده است اما نیازهای یک نوجوان ۱۴ ساله در مرحله رشد شناختی با یک فرد ۵۰ ساله در مرحله افت شناختی کاملاً متفاوت است. این تفاوت‌ها ضرورت تفکیک سنی و محیط‌های مجزا را ایجاب می‌کند.
دلبری گفت: ضروری است خدمات بر اساس گروه‌های سنی نوجوان، جوان، بزرگسال و سالمند تفکیک و برنامه‌ریزی شود تا پاسخگویی مؤثرتر باشد.
حمایت از خانواده‌ها در دو طیف یک ضرورت است
دکتر سهیل معینی نیز در ادامه این نشست بیان کرد: بزرگترین چالش در سند جامع توانبخشی، ضعف همکاری‌های بین‌بخشی است. به‌عنوان مثال، یک دانش‌آموز اوتیسم همزمان به خدمات توانبخشی در مدارس نیاز دارد که این امر مستلزم هماهنگی سازمان آموزش و پرورش استثنایی است.
وی گفت: در حوزه پیشگیری و غربالگری، وزارت بهداشت نقش محوری دارد چراکه دسترسی به شبکه‌های ثبت اطلاعات از بدو تولد را داراست. متأسفانه زمانی فرد به بهزیستی مراجعه می‌کند که اغلب زمان طلایی غربالگری گذشته است.
معینی بیان کرد: باید برای هر فرد مسیر توانبخشی از صفر تا صد طراحی شود. همچنین در دو گروه بیماران اعصاب و روان و افراد دارای اوتیسم، حمایت از خانواده‌ها باید تقویت شود، چرا که فشار روانی وارده بر این خانواده‌ها بی‌نظیر است و حتی می‌تواند منجر به فروپاشی خانواده شود. تدوین نقشه راه جامع و هماهنگی بین دستگاه‌های ذی‌ربط، کلید حل چالشهای موجود در حوزه اوتیسم است.
در ادامه دکتر نفریه مشاور رئیس سازمان بهزیستی در ادامه این نشست تخصصی تأکید کرد: تمرکز بر گروه سنی بالای ۱۴ سال نباید موجب غفلت از مداخلات بهنگام در سنین پایینتر شود، چرا که این مداخلات هم اثربخشی بیشتری دارند و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر هستند.
وی گفت: بررسی‌های بودجه‌ای نشان می‌دهد مراکز نگهداری موقت و حرفه‌آموزی ویژه، به ویژه برای گروه سنی زیر ۱۴ سال، هزینه‌های سنگینی دارند و بیش از ۹۰ درصد به یارانه‌ها وابسته‌اند این در حالی است که بازدهی این مراکز در مقایسه با سرمایهگذاری در مداخلات زودهنگام، کمتر است.
نظر شما