به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل، دکتر سید جواد حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کشور، درباره جلسه روز یکشنبه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی که با حضور دکتر عباسی معاون توانبخشی و دکتر ابراهیمی رئیس مرکز امور حقوقی و بودجه این سازمان همراه بود، گفت: در این جلسه درباره خدمات توانبخشی با تأکید بر کودکان برنامه‌هایی را ارائه کردیم.
وی با اشاره به تجربه جهانی در حوزه سلامت افزود: از سال ۲۰۰۳ میلادی، سازمان جهانی بهداشت مفهومی تحت عنوان «خدمات ادغام‌یافته یکپارچه» را مطرح کرده که برای داشتن نظام سلامت کارآمد ضروری است اما اجرای این مفهوم با سه چالش اصلی روبه‌روست.
وی نخستین چالش را عدم نگاه جامع به ابعاد مختلف سلامت دانست و تصریح کرد: مفهوم ادغام‌یافتگی زمانی معنا پیدا می‌کند که نگاه جامعه به سلامت ناظر بر سه بعد زیستی، روانی و اجتماعی باشد اما متأسفانه این‌گونه نیست و بیشتر تمرکز نظام سلامت بر بُعد زیستی است در حالی‌که ابعاد روانی و اجتماعی نادیده گرفته شده‌اند.
رئیس سازمان بهزیستی ادامه داد: دومین چالش، غفلت از همه سطوح خدمات سلامت است یعنی در حالی‌که باید به پیشگیری، درمان، مراقبت و توانبخشی توجه یکسان شود عملاً تمرکز بیشتر بر درمان و پیشگیری است و توانبخشی بیشتر در زمان ناکامی این دو حوزه به‌صورت جبرانی مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی سومین چالش را تجاری‌سازی خدمات سلامت و توانبخشی عنوان کرد و افزود: خدماتی که باید همگانی باشند به کالایی تبدیل شده‌اند و این موضوع نابرابری در دسترسی را رقم زده است. این سه مانع، تحقق مفهوم خدمات ادغام‌یافته را که عنصر اصلی یک نظام سلامت مطلوب است با مشکل مواجه کرده‌اند.
۱۱.۵ درصد جمعیت کشور دارای معلولیت
رئیس سازمان بهزیستی با اشاره به پیامدهای این وضعیت در کشور تأکید کرد: اگر این اتفاق نیفتد، سلامت کشور با خسارات زیادی روبه‌رو خواهد شد. طبق پیمایش ملی که در سازمان بهزیستی انجام دادیم و ۳۰۰ هزار خانوار در ۱۹ استان را مورد مطالعه قرار دادیم حدود ۱۰ میلیون نفر در کشور دارای معلولیت هستند یعنی ۱۱.۵ درصد جمعیت.
حسینی گفت: قانون جامع حمایت از حقوق معلولان که از سال ۱۳۸۶ تصویب شده، به همراه کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت چارچوب قانونی حمایت از این افراد را مشخص کرده است در این چارچوب نهادهایی مانند وزارت بهداشت، وزارت تعاون، سازمان بهزیستی، آموزش و پرورش (در بخش آموزش و پرورش استثنایی)، هلال‌احمر و بنیاد شهید وظیفه ارائه خدمات توانبخشی را دارند.
وی اظهار کرد: سازمان بهزیستی هم‌اکنون ۲۵۷ هزار کودک دارای معلولیت را تحت پوشش دارد. این سازمان دارای ساختار تخصصی شامل معاونت توانبخشی، دفتر پیشگیری از معلولیت‌ها، تلفیق اجتماعی، برنامه‌ریزی و نظارت، توانبخشی آموزشی و حرفه‌ای، توانپزشکی، اعتبارات و فناوری اطلاعات است. همچنین دبیرخانه‌هایی برای اجرای قانون حمایت از معلولان، شورای ملی سالمندان و مناسب‌سازی در ساختار آن فعالیت می‌کنند. در مجموع، بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار فرد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان هستند.
وی توضیح داد: در میان این جمعیت، ۱۱۷ هزار و ۱۵۰ نفر کودک زیر ۱۰ سال، ۱۶۲ هزار و ۳۲۳ نفر کودک ۱۰ تا ۱۸ سال و ۲۳ هزار و ۴۴۳ نفر سالمند بالای ۶۰ سال هستند.
ارائه خدمات توانبخشی به سالانه ۱۴۲ هزار خانواده
رئیس سازمان بهزیستی ادامه داد: نخستین حوزه خدماتی ما، پیشگیری از معلولیت‌هاست در این زمینه، برنامه مشاوره ژنتیک با بیش از ۲۰۰ مرکز در حال اجراست و از سال ۱۳۷۶ تاکنون سالانه ۱۴۲ هزار خانواده از این خدمات بهره‌مند می‌شوند.
وی دومین برنامه را غربالگری شنوایی نوزادان و کودکان عنوان کرد و گفت: در این حوزه، ایران در جمع هفت کشور برتر جهان قرار دارد. این غربالگری‌ها در زمان مناسب انجام می‌شوند: زیر یک ماه انجام، زیر سه ماه تشخیص و زیر شش ماه مداخله صورت می‌گیرد. تاکنون ۹۵ درصد موالید زنده تحت پوشش قرار گرفته‌اند و ۱۵ میلیون و ۳۸۷ هزار و ۷۸۹ نفر در این طرح مشارکت داشته‌اند که منجر به پیشگیری از ناشنوایی در ۴۷ هزار و ۴۷۸ کودک شده است.
وی سومین برنامه را غربالگری تنبلی چشم کودکان ۳ تا ۶ ساله معرفی کرد و گفت: این برنامه از سال ۱۳۷۴ آغاز شده و تاکنون بیش از ۵۷ میلیون کودک غربالگری شده‌اند. یک میلیون و ۹۳۶ هزار و ۸۹۲ کودک دارای اختلال بینایی شناسایی شده‌اند که از این تعداد ۴۰۶ هزار نفر مبتلا به تنبلی چشم بوده‌اند. این برنامه باعث شده شیوع تنبلی چشم در ایران به ۱.۵ درصد برسد، در حالی‌که میانگین جهانی ۴ درصد است.
رئیس سازمان بهزیستی چهارمین برنامه را غربالگری اختلال طیف اوتیسم در کودکان ۲ تا ۵ ساله عنوانکرد و افزود: این نیز از برنامه‌های مهم پیشگیری از معلولیت‌ها به‌شمار می‌رود.
حسینی گفت: برنامه دوم سازمان در حوزه خانواده‌محور تعریف می‌شود. این برنامه شامل ارائه خدمات توانبخشی در منزل، کمک‌هزینه معیشت افراد دارای معلولیت شدید یا خیلی شدید بدون شغل و درآمد (موضوع ماده ۲۷)، کمک‌هزینه حق پرستاری، مددکاری و خدمات ویژه برای افراد دارای آسیب نخاعی است.
وی سومین محور خدمات را برنامه‌های مبتنی بر مؤسسات غیردولتی دانست و افزود: در کشور بیش از ۳۵۰۰ مرکز غیردولتی شامل خانه‌های حمایتی، مجتمع‌های سالمندان، مراکز توانبخشی شبانه‌روزی و روزانه و کارگاه‌های حرفه‌آموزی فعال هستند که ۱۱۰ هزار نفر را تحت پوشش دارند.
حسینی ادامه داد: برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) از سال ۱۳۷۴ آغاز شده و اکنون ۹۵ درصد مناطق روستایی و ۹ درصد مناطق محروم شهری را پوشش می‌دهد. تاکنون ۵۵۰ هزار فرد دارای معلولیت، ۹۰ هزار کودک و ۵۰ هزار سالمند از این خدمات بهره‌مند شده‌اند در سال جاری، گسترش این برنامه در مناطق صعب‌العبور روستایی و تمام مناطق شهری در دستور کار قرار گرفته است.
رئیس سازمان بهزیستی اضافه کرد: مجموعه‌ای از سایر اقدامات نیز در حوزه خدمات توانبخشی در حال اجراست. این اقدامات شامل مناسب‌سازی محیط زندگی، اجرای طرح ارتقای توانمندی، خدمات تغذیه و درمان کودکان، کمک‌هزینه لوازم بهداشتی و توانبخشی، ارائه اندام مصنوعی و پروتز، کاشت حلزون، ارتقای سلامت دهان و دندان و برگزاری جشنواره‌های تئاتر ویژه افراد دارای معلولیت است.
برنامه های ۱۵ گانه بهزیستی در سال ۱۴۰۴
وی در ادامه به برنامه شاخص سازمان بهزیستی در سال ۱۴۰۴ اشاره کرد و گفت: این برنامه شامل ۱۵ عنوان از جمله توسعه توانبخشی از راه دور، پوشش کامل کودکان نیازمند ویلچر، راه‌اندازی مراکز آموزشی برای اوتیسم بالای ۱۴ سال، پایگاه‌های هنر روستایی، خانه هنر، مراکز مشاوره ناشنوایان، ارتقای سلامت دهان و دندان، حمایت از تشکل‌های خانواده اوتیسم، توسعه اقامتگاه‌های شبانه‌روزی، مجتمع‌های سالمندان، کنگره بین‌المللی توانبخشی مبتنی بر جامعه و گسترش خدمات روانشناختی تخصصی برای کودکان با نیازهای ویژه است.
وی همچنین گفت: در حال حاضر ۵۲ مرکز تخصصی روانشناسی کودکان با نیازهای ویژه، ۸۵ مرکز تخصصی کودکان و نوجوانان فعال هستند و خدمات مشاوره حضوری و تلفنی برای کودکان دارای مشکلات نمو و اختلالات عصبی ارائه می‌دهند. بیش از ۶۶۴۱ کودک تحت پوشش قرار دارند و حدود ۷۰۰۰ کودک دیگر نیز در طرح غربالگری اضطراب شرکت می‌کنند.
حسینی در پایان خاطرنشان کرد: اجرای این برنامه‌ها با چالش‌هایی روبه‌روست. نخست، کمبود نیروی انسانی متخصص مانند پزشک، پرستار، کاردرمانگر، فیزیوتراپ و شنوایی‌سنج است که باید با همکاری دانشگاه‌ها جذب شوند. دوم، تجهیزات توانبخشی باید با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان بومی‌سازی و با ارز ترجیحی تهیه شوند. سوم، باید سازمان بیمه سلامت را به عقد قرارداد با مراکز روزانه توانبخشی ملزم کرد گرچه خدمات توانبخشی از ۹ به ۵۹ کد خدمت افزایش یافته، اما پیگیری جدی برای اجرای آن‌ها ضروری است.
قابل ذکر است که در این جلسه، دکتر فاطمه عباسی معاون توانبخشی سازمان بهزیستی گزارشی از فعالیت‌های سازمان بهزیستی در حوزه توانبخشی ارائه دادند و آقای دکتر سعید ابراهیمی نیز گزارشی در حوزه بودجه و اعتبارات سازمان مطرح کردند.
در ادامه، دکتر شهریاری رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، ضمن تشکر و تحسین فعالیت‌های سازمان بهزیستی در حوزه توانبخشی نکاتی را در تأیید اقدامات انجام‌شده بیان کرد.
همچنین اعضای کمیسیون از جمله آقایان دکتر نتاج، دکتر میرمحمدی، دکتر آریان‌نژاد، دکتر علیمردانی، خانم دکتر زمانی، دکتر نجف‌آبادی، آقای دکتر اسحاقی (سخنگوی کمیسیون)، خانم دکتر محمدبیگی (نایب‌رئیس کمیسیون) و آقای دکتر پاک‌مهر، به همراه نمایندگان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دیدگاه‌ها، دغدغه‌ها، چالش‌ها و نیز پیشنهادات ارزنده‌ای را در زمینه توسعه و ارتقای خدمات توانبخشی در کشور ارائه کردند.
نظر شما