قصه کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست بهزیستی و واگذاری آنها به خانواده‌های متقاضی، موضوعی است که هر بار با خبر رها شدن یک نوزاد در خیابان‌های شهر، حسابی سروصدا به پا می‌کند. افراد جامعه گمان می‌کنند همه بچه‌هایی که حالا زیر سقف مراکز نگهداری شبانه‌روزی بهزیستی قرار دارند، قابل واگذاری به خانواده‌های متقاضی هستند. اما بنابر اعلام سازمان بهزیستی بالغ بر ۸۰درصد این بچه‌ها قابل واگذاری نیستند. دلیلش هم آن است که بدسرپرست هستند؛ یعنی یا والدین‌شان دوره محکومیت را در زندان‌ها می‌گذرانند یا بنابر تشخیص قانون، امکان زندگی کودک به‌خاطر آسیب‌های اجتماعی که متوجه اوست، در کنار خانواده وجود ندارد. در کنار بچه‌هایی که با سلامت کامل در مراکز نگهداری بهزیستی حاضرند، گروهی از بچه‌ها هم هستند که به‌دلیل معلولیت و بیماری نیازمند شدید حمایت خیرین و افرادی‌اند که متقاضی اخذ سرپرستی کودک هستند.
تعداد کودکان واجد شرایط فرزندخواندگی بهزیستی
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور می‌گوید سالانه تنها ۲هزار کودک، واجد شرایط فرزندخواندگی می‌شوند. این در حالی است که هم‌اکنون حدود ۳۰هزار خانواده در نوبت فرایند فرزندخواندگی هستند. براساس گزارشی که بابایی اعلام می‌کند، از ابتدای امسال حدود ۱۷۰۰کودک بدون سرپرست یا بدسرپرست سلب حضانت شده توسط مراجع قضایی به‌صورت فرزندخوانده یا «امین موقت» به خانواده‌های متقاضی واگذار شده است. در میان کودکان سالم بدون سرپرست یا بدسرپرستی که از سلامت کامل برخوردارند، کودکان معلول بدون سرپرست هم حضور دارند که بهزیستی برای واگذاری سرپرستی این بچه‌ها اواخر تیرماه گذشته طی فراخوانی، از خانواده‌های دارای شرایط پذیرش کودکان خاص دعوت کرد در این مسیر پیشقدم شوند. بهزیستی در این فراخوان اعلام کرد متقاضیان سرپرستی کودکان دارای شرایط پیگیری درمان یا دارای معلولیت در مراکز شبه‌خانواده بهزیستی، علاوه بر سامانه فرزندخواندگی، می‌توانند در سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۲۳۱۱ ثبت اولیه اطلاعات را انجام دهند؛ البته این بدین معنا نیست که تا قبل از این فراخوان تقاضایی برای اخذ سرپرستی کودکان معلول وجود نداشته است؛ چراکه آمارها حکایت از آن دارند که طی ۱۰سال گذشته ۵۰۰خانواده سرپرستی کودکان دارای معلولیت یا بیمار را دنبال کرده‌اند.
چشم‌های منتظر
علیرضا شیری، یکی از این والدین است که ۵سال پیش «ماینا» را درحالی‌که ۵سال بیشتر نداشت و مبتلا به CP یا همان فلج مغزی بود، به فرزندخواندگی قبول کرد. او یک معلم است و به واسطه رفت‌وآمد به یکی از مراکز نگهداری کودکان معلول تصمیم گرفت در کنار فرزند خود برای ماینا هم پدری کند. او می‌گوید: «در کنار بچه‌های سالمی که در بهزیستی حضور دارند، بچه‌های دارای معلولیت هم نیازمند نگاه ویژه خانواده‌های توانمند به لحاظ مالی، روحی و روانی هستند تا در سایه کانون گرم یک خانواده زندگی کنند؛ کودکانی که چشم‌به‌راه مهربانی ما هستند.» به اعتقاد او، کودکان معلول و بیماری که در مراکز بهزیستی زندگی می‌کنند، به اندازه بچه‌های سالم نیازمند توجه، محبت و از همه مهم‌تر تأمین هزینه‌های درمان و کاهش آلام‌شان هستند.
او که ۵سال تجربه زندگی با یک کودک معلول را دارد، می‌گوید خانواده‌های متقاضی سرپرستی کودکان دارای معلولیت باید با آگاهی از شرایط خاص این کودکان و نیازهایی که آنها دارند، نسبت به انجام این کار اقدام کنند. در غیر این صورت اگر نتوانند شرایط خود و کودک نیازمند به کمک را با همدیگر تطبیق دهند، نمی‌توانند پدر و مادر خوبی باشند. بچه‌های دارای معلولیت یا بیمار، کودکانی با نیازهای جسمی و روحی ویژه هستند و این تفاوت را باید درک کرد و با صبوری با آن کنار آمد.»
مسیری که سخت‌تر است
برخلاف شایعاتی که در جامعه وجود دارد مبنی بر اینکه سرپرستی کودکان معلول آسان‌تر است، شیری می‌گوید که هم مسیر گزینش خانواده برای واگذاری کودک دارای معلولیت سخت‌تر است و هم زمان انجام کار تقریبا یکی است. اما چرا؟ چون نظارت بر خانواده و دقت مسئولان بهزیستی در واگذاری کودکان دارای معلولیت خیلی سخت‌تر است. او البته این سختگیری را لازمه کار می‌داند و معتقد است: «سازمان بهزیستی در برابر این کودکان مسئول است و نمی‌تواند بدون مطالعه و تحقیق نسبت به واگذاری آنها اقدام کند؛ چراکه ممکن است تصمیم به اخذ سرپرستی این کودکان ناشی از احساسات باشد و افراد بعد از پذیرش کودک و همزیستی با او از کرده خود پشیمان شوند که در این صورت، کودک لطمه بسیار جدی خواهد دید.
فرهنگی که باید جا بیفتد
او خودش می‌کوشد تا در ترویج فرهنگ پذیرش سرپرستی کودکان دارای معلولیت و بیمار بهزیستی نقش مؤثری داشته باشد و معتقد است حتی اگر خانواده‌ای امکان نگهداری همیشگی از این بچه‌ها را ندارد، می‌تواند به‌صورت «امین موقت» این کار را انجام دهد و درواقع نقش حامی این کودکان را بازی کند: «کودکان زیادی هستند که نیازمند انجام خدمات توانیابی هستند و درصورت وجود یک حامی می‌توانند در آینده به زندگی اجتماعی خود ادامه دهند؛ بنابراین اگر خیرین در این حوزه وارد شوند و این بچه‌ها را حمایت کنند، قدم بزرگی در تحول زندگی اجتماعی آنها برداشته‌اند.» این مددکار اجتماعی ادامه می‌دهد: خانواده‌هایی که امکان رسیدگی به این کودکان را دارند، می‌توانند با پذیرش این کودکان و رسیدگی به آنها در کنار فرزندان‌شان نخستین گام را در ترویج فرهنگ توجه به افراد دارای معلولیت بردارند؛ چراکه این بچه‌ها هم مانند همه کودکان دیگر حق زندگی و لذت بردن از زندگی را دارند و چه خوب است اگر تشکل‌های مردم‌نهاد و افراد داوطلب با ورود به این حوزه فرهنگسازی کنند.
۱۰۰۰کودک بی‌سرپرست دارای معلولیت در بهزیستی
به‌گفته مدیرکل کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور، هم‌اکنون حدود ۱۰۰۰ کودک دارای معلولیت یا نیازمند درمان زیر ۱۶سال در مراکز بهزیستی به‌سرمی‌برند. این گروه، بی‌سرپرست یا فاقد سرپرست مؤثرند: «معمولا خانواده‌هایی به سمت پذیرش این کودکان می‌روند که آمادگی بیشتری از سایر خانواده‌ها دارند. بعضی از این کودکان علاوه بر نیاز مالی برای درمان، نیاز به توجه ویژه والدین دارند.» سعید بابایی، تعداد خانواده‌هایی که سال گذشته برای فرزندپذیری کودکان دارای معلولیت یا نیازمند درمان اقدام کرده‌اند را حدود ۲۰۰خانواده برمی‌شمارد و می‌گوید: «امسال هم بالغ بر ۱۰۰خانواده برای پذیرش این کودکان که بعضا دارای اختلال اتیسم، HIV، هپاتیت و فلج مغزی بودند، اقدام کرده‌اند. برای متقاضیان سرپرستی کودکان دارای شرایط پیگیری درمان یا دارای معلولیت در مراکز شبه‌خانواده بهزیستی، علاوه بر سامانه فرزندخواندگی، در سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۲۳۱۱ نیز امکان ثبت اولیه اطلاعات فراهم است. متقاضیان می‌توانند با ارسال نام، نام‌خانوادگی و استان محل زندگی، آمادگی خود را اعلام کنند تا در اسرع‌وقت مورد بررسی کارشناسان فرزندخواندگی سراسر کشور قرار گیرد و شرایط مناسبی برای انتقال کودکان از مراکز به آغوش گرم خانواده فراهم شود.»
خیرین و داوطلبان پای کار باشند
رؤیا حسینی، از مددکاران اجتماعی هم معتقد است وجود هزار کودک دارای معلولیت در مراکز نگهداری بهزیستی نیازمند نگاه ویژه خیرین و داوطلبانی است که باید با ورود به این حوزه بهزیستی را یاری کنند. او با بیان اینکه براساس گزارش کارشناسان بهزیستی در برخی از این فرزندخواندگی‌ها دیده می‌شود که کودک پس از ورود به خانواده، مراحل درمان را سریع‌تر طی و شرایط بهتری پیدا می‌کند، می‌گوید: «اطلاعات تکمیلی در حوزه فرزندخواندگی در سامانه ملی فرزندخواندگی به آدرس www.adoption.behzisti.net جهت بهره‌برداری متقاضیان موجود است.»
فاطمه عسگری‌نیا- روزنامه‌نگار
منبع: روزنامه همشهری
نظر شما