در جوامع امروزی سلامت روان، به عنوان ارزشمندترین سرمایه انسانی و اجتماعی و یکی از پشتوانه‌های ملی و از اهم شاخص‌های توسعه‌یافتگی پذیرفته شده می باشد و انسان سالم، محور توسعه پایدار تلقی می‌شود. سلامت روان تنها به تشریح علت اختلال‌ها نمی‌پردازد، بلکه پیشگیری از ناراحتی روانی به معنای وسیع آن با هدف جلوگیری از وقوع بیمارهای شدید روانی را نیز دنبال می‌کند. سازمان جهانی بهداشت، ۲۷ آبان الی ۳ آذرماه را هفته جهانی خودمراقبتی نامگذاری کرده است. دکتر ولی اله نصر مدیرکل بهزیستی استان اصفهان که خود روانپزشک است در این خصوص به پرتال خبری سازمان بهزیستی می گوید: سازمان بهداشت جهانی رویکرد ترکیبی بهینه در حوزه خدمات سلامت روان را در قالب هرمی توصیف می کند که قاعده آن را خود مراقبتی تشکیل می دهد به این معنا که کم هزینه ترین و فراگیرترین نوع خدمات را خدماتی معرفی می‌کند که در چارچوب آن به افراد آموزش داده می‌شود که اجزای سلامت خود را بشناسند و بتوانند آن را پایش کنند و در صورت نیاز بتوانند به خدمات بهداشتی و درمانی به مراکز ارائه دهنده خدمت مراجعه نمایند. به طور کلی خود مراقبتی در تمام ابعاد سلامت (جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی) منجر به افزایش سواد سلامت می شود. خود مراقبتی عملکردی آگاهانه، آموختنی و تنظیمی است که برای تامین و تداوم شرایط و منابع لازم برای ادامه حیات و حفظ عملکرد جسمی روانی، اجتماعی و معنوی و رشد فرد در محدوده طبیعی و متناسب برای حیات و جامعیت عملکرد فرد اعمال می گردد و فرایندی مادام العمر و در تمامی دوران ها و موقعیت های زندگی است.
وی معتقد است نظام های نوین سلامت باعث ایجاد نیازهای جدیدی در مخاطبان خود شده و افراد باید برای اتخاذ تصمیمات صحیح در مورد خود و خانواده، نقش های جدیدی را بر عهده بگیرند که یکی از عوامل بسیار موثر در این زمینه سواد سلامت است.
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان در ادامه بر این باور خود تاکید دارد که خودمراقبتی در سلامت روان منجر به افزایش سواد سلامت روان می شود بدین معنی که خودآگاهی و باورهای افراد در مورد اختلالات روانپزشکی افزایش می‌یابد و به شناسایی مدیریت و پیشگیری از این اختلالات کمک می کند. افزایش سلامت سواد سلامت روان منجر می شود توانایی شناخت اختلالات روانپزشکی را داشته باشیم، بدانیم چگونه اطلاعات حوزه سلامت روان را جستجو کنیم. فاکتور های خطر سلامت روان و علل اختلالات روانپزشکی بشناسیم، نسبت به کمک‌های حرفه‌ای آگاهی داشته باشیم و نگرش شناسایی مراجعه به موقع و درمان را پیدا کنیم. خود مراقبتی موضوعی فردی که نتایج آن در جامعه اثر دارد و می‌تواند به عنوان یک رفتار بخشی از فرهنگ عمومی جامعه باشد.
دکتر نصر مقوله «خود مراقبتی» و نقش آن در ارتقای سلامت روان جامعه را حائز اهمیت می داند و می گوید: در حقیقت خود مراقبتی در سلامت روان منجر به افزایش سواد سلامت روان و بهزیستی بیشتر افراد درخانواده و جامعه می‌شود، بدین معنی که خودآگاهی و باورهای افراد در مورد مشکلات و اختلالات روانی افزایش می‌یابد و به شناسایی، مدیریت یا پیشگیری از این اختلالات و مشکلات کمک می‌کند.
وی به خدمات سازمان بهزیستی در این زمینه اشاره کرد و گفت: بهزیستی به منظور تامین دسترسی بیشتر افراد جامعه و تحقق عدالت در دسترسی به خدمات سلامت روان با طراحی و پیاده‌سازی برنامه‌های مختلفی درصدد تامین نیازهای سلامت روانی-اجتماعی است، در این خصوص از راهبردهای مختلفی از جمله به‌روز کردن اولویت‌های ارتقای سلامت روان، آموزش و آگاهسازی، تقویت مهارت‌های اجتماعی، مداخله‌های فعال روانی اجتماعی استفاده می‌کند که از اهداف آن دسترسی عمومی به خدمات سلامت روان، ارتقا سطح سلامت اجتماعی، تقویت فعالیت های مشارکتی و داوطلبانه، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و نیازمند حمایت‌های ویژه در سطوح مختلف پیشگیری و مراقبت‌های اجتماعی است که مجموع تلاش‌های صورت گرفته در عرصه سلامت این امر را به عنوان اولویت همگانی و هم راستا با اقدامات جهانی نزدیک کرده است.
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان ادامه داد: بررسی رویکردها و راهکارهای پیشگیری از آسیب های اجتماعی نشان میدهد، که مشارکت اجتماعی و ظرفیت سازی برای جلب حمایت و توانمندسازی مخاطبان و ذینفعان در طراحی و اجرای برنامه های پیشگیری از آسیب های اجتماعی می تواند موجب افزایش کارآیی و اثربخشی اقدامات گردد. این رویکرد به ویژه در گروه سنی نوجوانان به دلیل تاثیر همسالان بر یکدیگر علاوه بر این که زمینه ارتقا دانش و آگاهی آنان را فراهم می کند، توانمندی و ظرفیت لازم برای ترویج پیام های پیشگیری، شناخت مسائل، مخاطرات و چالش های اولویت دار و در نتیجه ارائه راه حل های خلاقانه برای حل مسائل در زمینه پیشگیری از آسیب های اجتماعی را نیز موجب می شود. در همین راستا یکی از فعالیت های پیشگیرانه در حال اجرا در سازمان بهزیستی طرحی با عنوان "آگاهسازی زنان و دختران با تاکید بر خود مراقبتی" است که فعالیتی هدفمند با تاکید بر کرامت انسانی، افزایش سواد سلامت اجتماعی و سواد رسانه ای و همچنین برقراری یک شبکه ارتباطی سازنده بین نوجوانان، والدین نوجوانان و جوانان، زنان و ارائه دهندگان سلامت اجتماعی جهت ارتقا دانش و آگاهی، عزت نفس و خودشکوفایی بانوان و دختران دارای دامنه سنی 13 تا 40 سال در حوزه مسائل روانی-اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی است و تلاش دارد آنها را در زمینه استقلال، خودباوری و احیای حقوق مادی و معنوی خود به آگاهی و توانمندی لازم برساند.
دکتر نصر اضافه کرد: اداره کل بهزیستی استان اصفهان در سال جاری با همکاری بیش از 100 نفر تسهیلگر دوره دیده از اعضای گروه های همیار سلامت روان و مراکز مثبت زندگی برنامه "آگاهسازی زنان و دختران با تاکید بر خود مراقبتی" را در نیمه دوم سال جاری و در تمامی شهرستان های استان در دست اجرا دارد که طی آن ذینفعان در دو گروه دختران 13 تا 20 سال و زنان 20 تا 40 سال که بعضا مددجویان تحت پوشش بهزیستی یا سایر شهروندان ساکن در مناطق کمتر برخوردار شهر و روستا هستند از این آموزش های مشارکتی بهره مند می شوند.
وی ظرفیت سازی و هم افزایی و بکارگیری از توان و ظرفیت انجمن‌ها و سمن‌های سلامت روان از جمله جمعیت همیاران سلامت روان اجتماعی به عنوان شرکاء و بازوی اصلی رفاه اجتماعی را بسیار با اهمیت دانست و از مشارکت این گروه ها در شناسایی مشکلات و مشارکت اجتماعی آنها در پیشگیری از آسیب های اجتماعی تقدیر کرد.
نظر شما