محمدرضا شهبازی روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا خاطرنشان کرد: این تعداد از افراد شناسایی شده ۲.۲ درصد جمعیت روستایی کشور را تشکیل می دهند. خدمات توانبخشی مبتنی بر جامعه عمدتا بر دسترسی افراد دارای معلولیت به خدمات کلیدی توسعه در حوزه‌های سلامت، آموزش، امرار معاش، اجتماعی و توانمندسازی تمرکز دارد.
وی ادامه داد: همچنین این برنامه شامل اقداماتی جهت رفع موانع فیزیکی، نگرشی، ارتباطی و قانونی و همچنین مشارکت بخش‌های دولتی و غیر دولتی، افراد دارای معلولیت، خانواده‌های آنان و اعضای جامعه است تا زمینه‌های ورود افراد دارای معلولیت به روند عادی زندگی را فراهم کند.
تامین نشدن منابع مالی برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه
مدیرکل دفتر توانمندسازی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه در ایران توسط سازمان بهزیستی کشور از سال ۱۳۷۴ با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سطح روستاهای کشور آغاز شد، افزود: اکنون علاوه بر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت کشور، موسسات و انجمن‌های مردم نهاد و شوراهای روستاها همکاری‌های گسترده‌ای در اجرای برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه دارند.
شهبازی تصریح کرد: اهمیت گسترش برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه موجب شده که این برنامه بخشی از ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﻪ ﺷﺸﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی، ﺍﺟﺘﻤﺎعی ﻭ فرهنگی ﺟﻤﻬﻮﺭی ﺍﺳﻼمی ﺍﻳﺮﺍﻥ (١٤٠٠ - ١٣٩٦ ) باشد. بر اساس این قانون لازم است تا پایان سال ۱۴۰۰ تعداد ۶۰۰ هزار فرد دارای معلولیت در مناطق روستایی و ۱۸۰ هزار نفر در شهرهای محروم تحت پوشش این برنامه قرار گیرند که تابحال به دلایل متعدد از جمله تامین نشدن منابع مالی مورد نیاز تنها ۸۰ درصد اهداف تعیین شده تحقق یافته است.
وی ادامه داد: با وجود مشکلاتی مهمی از جمله فقر، محرومیت، دوری روستاها از مناطق شهری و محدویت های بودجه‌ای، برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه توانسته دسترسی قابل توجهی را برای افراد دارای معلولیت به خدمات مورد نیاز فراهم کند. از ابتدای سال ۷۴ هزار و ۴۷۷ نفر از افراد دارای معلولیت از خدمات در زمینه سلامت شامل خدمات پزشکی، توانبخشی و وسایل کمکی، بهره مند شده‌اند.
اجرای خدمات مناسب‌سازی برای بیش از ۹ هزار معلول
مدیرکل دفتر توانمندسازی سازمان بهزیستی کشور یادآور شد: در زمینه آموزش نیز ۲۳۳ هزار و ۲۸ نفر از خدمات آموزش غیر رسمی، شبه رسمی و رسمی استفاده کرده‌اند. همچنین در ارتباط با امرار معاش ۳۸۲ هزار و ۹۸۷ نفر از آموزش حرفه‌ای، حمایت‌های شغلی، اشتغال دستمزدی، کمک‌های موردی، کمک‌های مستمر، کمک هزینه مسکن و کمک هزینه تعمیر مسکن برخوردار شده‌اند.
شهبازی گفت: در زمینه امور اجتماعی ۱۰۸ هزار و ۲۰۰ فرد دارای معلولیت از مساعدت‌های شخصی، حمایت‌های ازدواج، فعالیت‌های ورزشی و اوقات فراغت، فعالیت‌های فرهنگی و مناسبت ها و فعالیت‌های هنری بهره‌مند شده‌اند. در ارتباط با مولفه توانمندسازی ۴۴۵ هزار و ۴۲ نفر از افراد تحت پوشش به عضویت گروه های خودیار و به عضویت سازمان‌های معلولین درآمدند.
وی اضافه کرد: همچنین جهت رفع موانع فیزیکی در مجموع ۹ هزار و ۶۸۷ نفر از افراد تحت پوشش از خدمات مناسب‌سازی منزل، مناسب‌سازی وسایل روزمره زندگی و مناسب‌سازی خودرو نیز استفاده کرده‌اند.
چالش‌های برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه
مدیرکل دفتر توانمندسازی سازمان بهزیستی کشور گفت: اقدامات مهمی در زمینه ظرفیت سازی، مستند سازی و آگاه سازی جامعه هر ساله از طریق برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه انجام می‌شود. از ابتدای سال تا کنون بیش از ۱۸۰ هزار مورد مستندسازی فعالیت‌ها و ۹ هزار برنامه برای آگاه‌سازی جامعه انجام شده که بطور قطع در تقویت مهارت‌ها، شایستگی‌ها و توانایی‌های افراد و اعضای جامعه نقش مهمی داشته است.
شهبازی تصریح کرد: برنامه توانبخشی مبتنی برجامعه با چالش های بسیاری مواجه است. بودجه ناکافی برنامه، گستردگی فعالیت‌ها، افزایش تورم در جامعه، دشواری در پایش و نظارت به دلیل وسعت زیاد مناطق تحت پوشش، شیوع بیماری کووید ۱۹، کاهش نیروی تسهیلگران، کمبود کارشناسان استانی و شهرستانی برای نظارت بر عملکرد مجریان برنامه و عدم وجود سیستم الکترونیک برای پایش و ارزشیابی برنامه از مهمترین مشکلات این برنامه است.
نظر شما