یادداشت | تفاهمی برای نجات فوری آسیب‌دیدگان

نسرین بوستانی

کارشناس مسؤول اورژانس اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی

خبر عقد تفاهم‌نامه‌ی سازمان بهزیستی با سازمان اورژانس کشور، باعث خوشحالی فعالان حوزه اجتماعی و نهادهای دست‌اندرکار مسائل اجتماعی شد.این تفاهم‌نامه، چنانکه متن تفاهم‌نامه نشان می‌دهد، بحث اصلی آن، همکاری و به قول دکتر قبادی‌دانا، رئیس سازمان بهزیستی، هم‌افزایی دو نهاد فوریتی جامعه در زمینه‌ی کمک به آسیب‌دیدگان و حادثه‌دیدگان است.

پیش از عقد این تفاهم‌نامه، و خارج از چهارچوب تصمیمات کشوری، همکاری‌های محدودی در سطح استان‌ها بین این دو نهاد فوریتی، وجود داشته و دست‌کم 4 تفاهم‌نامه در سطوح استانی در سال 98 و 99 در استان‌های اصفهان، کرمان، مازندران، اردبیل و زنجان بین دو طرف به امضا رسیده و سایر نهادهای فوریتی مانند آتش‌نشانی، پلیس 110 و دیگر شئون اجتماعی انتظامی این استان‌ها در جریان این تفاهمات قرار گرفته‌اند.

ظاهرا پس از اینکه تعداد این تفاهم‌نامه‌ها در سطح استان‌ها بالا گرفته و گویا نزدیک‌تر شدن دو نهاد فوریتی، به عنوان یک ضرورت ملی مطرح گردیده، سازمان بهزیستی با بهره‌گیری از تجربیات استان‌ها و البته با تقویت محتوای تفاهم و کشاندن این بحث به سطح ملی که باعث استحکام و استواری بیشتر همکاری و نزدیک‌تر شدن آن به مراجع قانون‌گذاری و اجرایی می‌شود، در مهرماه امسال، اقدام به عقد تفاهم‌نامه بین دو نهاد مهم فوریتی، اورژانس 115 و اورژانس 123 نموده است.

رؤسای هر دو نهاد در آیین رونمایی از این تفاهم، ضمن تأکید بر هم‌افزایی دو نهاد در خدمات اجتماعی، بر اهمیت کار مشترک در نجات فوری آسیب‌دیدگان حوادث و رویدادهای اجتماعی، پای فشردند.

برخی از مواردی که توسط شهروندان یا پلیس و دیگر نهادهای امنیتی و انتظامی به بهزیستی و اورژانس 123 ارجاع می‌شود، بعضا جنبه‌ی پزشکی و درمانی دارد و در سوی دیگر، بعضی کیس‌ها و افرادی که مردم، آن را هدف اورژانس 115 تلقی می‌کنند و برای کمک به آنها از این نهاد استمداد می‌خواهند، ظاهرا دچار آسیب‌ها و صدماتی هستند که تنها به جسم و کالبدشان محدود نیست و جوانب دیگری از مشکلات را نیز در برمی‌گیرد که سازمان اورژانس 115 آن را از حیطه‌ی کاری خود منفک می‌داند.

در این گونه موارد، طرفی که با تماس مردمی یا پلیس به صحنه آمده و در مکان وقوع حادثه حاضر شده است، نمی‌داند چه باید بکند و در حالی که ممکن است اوضاع خیلی فوریتی بوده و نیاز به حضور فوری نهاد دیگر داشته باشد، باید از طرق مختلف، در جستجوی نهاد فوریتی مقابل باشد که با توجه به ابعاد مکانی محل حادثه بخصوص در شهرهای بزرگ، ممکن است به درازا بکشد.

به نظر می‌رسد تفاهم‌نامه‌ی سازمان اورژانس کشور و سازمان بهزیستی، در راستای حل این مشکل منعقد شده باشد. با عقد این تفاهم‌نامه، زمانی که آحاد مردم یا پلیس یا هر تماس‌گیرنده‌ی دیگر با یکی از مراکز انتظامی، فوریتی یا پدافندی تماس می‌گیرد، نهاد مورد تماس، با سایر مراکز ارتباط می‌گیرد و آنها را به صحنه‌ی حادثه می‌خواند که چنانچه به کمک هر یک از آنها در صحنه نیاز باشد، دیگران معطل او نمانند و در حداقل زمان ممکن، مشکل را حل کنند.

در حاشیه‌ی این موضوع، باید گفت که پلیس، از سال‌ها قبل، عموما در صحنه‌های مختلف اورژانس اجتماعی حضور داشته و به کمک کارشناسان اورژانس اجتماعی آمده است چون کارشناسان فوریت‌های اجتماعی بهزیستی، اختیارات اجرایی ندارند و قادر به برخورد انتظامی یا قضایی نیستند و اساسا کارکردشان نیز این نیست.

در واقع می‌توان گفت رویدادها و حوادث اجتماعی به کیس‌های چند آسیبی مربوط می‌شود که یک جنبه‌ی آن به بهزیستی، یک قسمت به پلیس، یک بخش به آتش‌نشانی و بخشی نیز به اورژانس 115 ارتباط پیدا می‌کند. در این گونه موارد یا موارد مشابه که دست کم دو یا سه نهاد باید در صحنه حضور داشته باشند، از نظر قانونی، ابهاماتی در سازمان‌های متبوع این نهادها وجود دارد که نه حضور آنها را ممنوع و نه الزامی می‌کند و لذا تا تصویب و اجرای قانونی که بتواند به این نیاز پاسخ گوید، گویا تفاهم‌نامه بین دستگاه‌های مرتبط، ساده‌ترین و کوتاه‌ترین طریق ممکن برای رسیدن به یک هدف اجتماعی مرضی‌الطرفین باشد.

در تفاهم‌نامه‌ها که البته ضمانت اجرایی قانون را ندارد و اگر مطابق دستورات و بخشنامه‌های داخلی هر طرف نباشد می‌توان آن را نقض کرد، آنچه مقصود قرار می‌گیرد همانا در اولویت گذاشتن انصاف و وجدان اجتماعی و اهمیت دادن به روایی خدمات دولت به ملت است و معنا و مفهوم آن این خواهد بود که آقای مدیر دستگاه، اگر قانونی در این مورد خاص وجود ندارد و یا ابهام قانونی در این خصوص هست، شما انصافا و وجدانا خود و عده و عده‌ات را به میدان بیاور و ما هم متقابلا همین کار را می‌کنیم تا بلکه گرهی از کار فروبسته‌ی خلق بگشاییم و خدمتی به مردم داشته باشیم. باشد تا قانون‌گذاران، در آینده، راهمان را آسفالت و هموار کنند وبتوانیم با استحکام و استواری بیشتر در این مسیر قدم برداریم.

با اجرای این تفاهم‌نامه که بر اساس متن این سند اجتماعی، نتایج بسیار خوبی به همراه خواهد داشت، طرفین تعهداتی را عهده‌دار شده‌اند که در مجموع، می‌تواند به همه‌ی آسیب‌دیدگان صحنه‌ی حوادث اجتماعی، خدماتی انسان‌دوستانه و مسؤولانه ارائه دهد و در نتیجه، هیچ مصدوم، مضروب و آسیب‌دیده‌ای، در صحنه‌ی رویداد بلاتکلیف نماند.