ارائه خدمات کاهش آسیب اعتیاد در مراکز گذری بهزیستی

هادی عسلی افزود: مصرف موادمخدر پدیده‌ای است که آسیب‌های آن نه تنها فروشندگان و مصرف کنندگان مواد مخدر که خانواده‌ها و به طور کلی جامعه را نیز درگیر خود کرده است.  ناامنی‌های اجتماعی و پیامدهای آن چون سرقت، کارتن خوابی و ... مسائلی نظیر ابتلا به بیماری‌هایی از قبیل ایدز و هپاتیت، ایجاد فحشا، افزایش طلاق، رشد شمار کودکان کار و ... در بسیاری از موارد با متغیری چون اعتیاد رابطه مستقیم دارد.

وی افزود: مراکز گذری کاهش آسیب یا (DIC) یکی از اقداماتی است که مبارزه مستقیم با پیامدهای ویرانگر مصرف مواد مخدر را هدف خود قرار داده است. این مراکز به دانشگاه علوم پزشکی وابسته هستند و پیشگیری از گسترش عفونت‌های خطرناکی چون انواع هپاتیت، ایدز، سل، بهبود زخم‌های عمیق و عفونی ناشی از مصرف مواد مخدر در میان معتادان نمونه هایی از هدف آن ها به شمار می رود. آموزش و آگاه سازی پایه اصلی خدمات مراکز دی. آی. سی را تشکیل می دهد. این مراکز در راستای کاهش هر چه بیشتر آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از مصرف مواد مخدر به مراجعه کنندگان خدماتی را ارایه می دهد.

 کارشناس دفتر پیشگیری و بازتوانی اعتیاد بهزیستی خراسان رضوی درخصوص انواع مراکز کاهش آسیب و نوع ارائه خدمات، گفت: برنامه‌های کاهش آسیب با توجه به نیاز و مشخصات منطقه و ارزیابی‌های انجام گرفته در واحدهای متنوعی از قبیل مرکز گذری، مرکز سرپناه شبانه، مرکزگذری/ سرپناه شبانه، تیم امداد رسان سیار، مرکز گذری سیار، ایستگاه کاهش آسیب یا کانکس ارائه می‌شود.

 وی درخصوص مراکز گذری ، گفت: این مراکز به منظور کنترل یا کاهش رفتارهای پرخطر به افراد دارای اختلال مصرف مواد و معتادان سخت در دسترسی که به مراکز درمان مراجعه نمی کنند، 4 الی 6 ساعت در شبانه روز، خدمات کاهش آسیب را ارائه می‌دهد.

عسلی افزود:  مرکز سرپناه شبانه جهت اسکان معتادان بی خانمان با رفتار پرخطر خدماتی مانند اسکان شبانه معتادان بی سرپناه، تغذیه، استحمام و خدمات کاهش آسیب را ارائه می کند. این مراکز از ساعت ۷ عصر تا ۷ صبح فعالیت دارند.

وی درخصوص مراکز گذری/ سرپناه شبانه، گفت: این مراکز از ادغام مرکز گذری و مرکز سرپناه شبانه ایجاد گردیده‌ است. در این مراکز علاوه بر خدمات روزانه مرکز گذری خدمات شبانه و اقامت در شب نیز به مراجعان ارائه می شود. از مزیت‌های این روش دسترسی بیشتر خدمات برای مراجعان و همچنین در مواردی نیز صرفه جویی در هزینه ها است.

کارشناس دفتر پیشگیری و بازتوانی اعتیاد بهزیستی خراسان رضوی درخصوص تیم‌های امداد رسان سیار، گفت: تیم سیار معمولاً از دو نفر که بیشتر افراد بهبود یافته می‌باشند، تشکیل می‌شود. تیم سیار به شناسایی پاتوق‌های معروف و محل تجمع مصرف‌کنندگان خیابانی می‌پردازد و در محل پاتوق خدمات کاهش آسیب را ارائه می‌کند.

وی افزود: یکی دیگر از مراکزی که در زمینه پیشگیری از آسیب اعتیاد خدمات ارائه می‌دهد، مراکز گذری سیار است. این مرکز در ساعات معینی از روز در منطقه تحت پوشش خود، خدمات کاهش آسیب اعتیاد را با استفاده از ماشین (ون)، در مناطق آلوده و پرخطر به معتادان تزریقی ارائه می دهد. این مراکز هم خدمات سیاری دارند مشابه تیم سیار ولی از امکانات بیشتری برخوردار می‌باشند و یک ون تجهیز شده در پاتوق های مختلف و در زمان های مختلف می تواند به ارائه خدمات پردازد.

عسلی درخصوص ایستگاه کاهش آسیب کانکس، گفت: مرکزی است در قالب کانکس با قابلیت جابجایی که خدمات کاهش آسیب در ابعاد کوچکتر از مرکز گذری و مشابه آن ارائه می‌دهد و به صورت روزانه فعالیت دارد. این مراکز در مکان هایی که نیاز به خدمات کاهش آسیب وجود دارد و راه اندازی مرکز گذری به خاطر شرایط منطقه بسیار مشکل است، راه اندازی می‌شود.

وی افزود: برنامه کاهش آسیب مصرف مواد شامل مداخلاتی است که با هدف اولیه کاهش عواقب بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی متعاقب مصرف مواد مخدّر و محرک صورت می‌گیرد و الزاماً با کاهش مصرف مواد همراه نیست. فرد مصرف کننده، خانواده‌های آنان و بقیه افراد اجتماع می‌توانند از برنامه‌های کاهش آسیب بهره‌مند شوند.

کارشناس دفتر پیشگیری و بازتوانی اعتیاد بهزیستی خراسان رضوی افزود: نتیجه اجرای برنامه های کاهش آسیب، کاهش سیر پیشرونده و فاجعه بار HIV از راه تزریق مشترک بوده است به‌طوری که سهم اعتیاد تزریقی در بروز موارد جدید HIV از حدود 80 درصد در سال‌های شروع برنامه در سال 1381 به 43 درصد در سال 1402 رسیده است. با ارتقاء برنامه‌های کاهش آسیب در بین مصرف کنندگان تزریقی، شیوع اچ آی وی در این گروه را نکته قابل توجه افزایش برنامه های شناسایی ویروس اچ آی وی است که مساله تقویت سیستم موجود را بیش از بیش می‌طلبد.