راه دشواری برای ارتقاء جایگاه روابط عمومی ها نداریم!

جواد آهنگری: باز سروقت مناسبت پرمشغله، حساس و پربازدهی  رسید که گویی هشتمین شغل پراسترس و زیان آور دنیاست! همین ۲۷ اردیبهشت ماه. آغاز روز یا هفته گرامی داشت روابط عمومی و ارتباطات.

روابط‌عمومی ها با بیش از ۴۵ نوع فعالیت متنوع دست و پنجه نرم می کنند و به عنوان بخش جدایی ناپذیر از تیم مدیریت، دید وسیعی نسبت به ماموریت ها و چالش های فراروی سازمان ها داشته و به تبع آن، سطح تشکیلات آن نیز  باید به گونه ای باشد که بتواند به جایگاه و وظایف واقعی خود نزدیک شده و تصویر مثبت و موثری در فراگرد ارتباطات توسعه ای و طرح ریزی های راهبردی به نمایش بگذارد.

حدودا یک هفته بحث روابط عمومی بالا می گیرد و بعد آن بلافاصله فروکش می کند .. و همه گفته ها، قول ها و ... اگر نگوییم، فراموش!

برگزاری چند مراسم در گوشه کنار کشور و استان ها و سخنرانی در باب اهمیت بدون جایگاه! روابط عمومی، و بعضی برنامه های کلیشه ای و تکراری از جمله کارهایی است که بطور معمول انجام می شود .

مهم اینکه اگر این روز هم نبود هیچ اتفاقی برای روابط عمومی ها نمی‌افتاد . مشکلاتی که امروزه روابط عمومی ها، از گذشته با آن کم و بیش دست و پنجه نرم می‌کنند همواره از دید مدیران بالادست، پنهان مانده است. هیچ طرح، برنامه و کوششی ولو اندک برای ارتقاء جایگاه روابط عمومی‌ها برداشته نشده است. البته منظور تلاش هایی  است که هدفمند و پایدار بوده و به نتیجه موثر بینجامد.

هنوز باورها بر روابط عمومی، پایدار نیست!

صدها تعریف و توصیف از وظایف و ماموریت های روابط عمومی توسط اساتید و متخصصان این علم در منابع مختلف آمده است و بطور قطع این موارد هنوز هم، بروز  و  تعاریف گسترده‌تر و فنی‌تری ارایه می شود.

راستش اگر موافق باشید شاید بتوان گفت، هیچ حرفه و شغل و ... تا این حد مورد توجه نبوده است. اشتباه نکنم "رکس هارلو" مدرس پیشگام روابط عمومی 500 تعریف کاربردی و عملیاتی ارایه شده را جمع بندی و مورد تحلیل و بررسی قرار داده است و البته از آن موقع تاکنون هم چندبرابر آن  هر ماه و هرسال به انبوه تعاریف  و اصطلاحات افزوده می شود و تعاریف متعدد و متفاوت توسط صاحب نظران و اساتید علوم ارتباطات ارایه می‌شود.

از نگاه و زاویه دید اساتید ارتباطات و نظریه پردازان حوزه علوم اجتماعی و رسانه، روابط عمومی فراتر از یک حرفه مشخص و ترکیب موزونی از دانش، فن، هنر و فلسفه است..

البته در این مقال کوتاه و در آستانه روز روابط عمومی و ارتباطات،  قصد بازگویی و بیان فعالیت ها و کارکردهای روابط عمومی ها را نداریم، بلکه هدف روشنگری، هدفگذاری صحیح و سوق دادن دیدگاه‌ها و توجه ها به تناسب وظایف گسترده و جایگاه کارگزاران و تلاشگران عرصه آگاهی بخشی و اطلاع رسانی است.

موقعیتی برای بازمهندسی واحدهای روابط عمومی در کشور!

از سال های گذشته و دور، در خصوص ارتقای جایگاه روابط عمومی، صحبت های دلنشین و گاه جذابی گفته می شود و قول تحولات چشمگیر  در چارت تشکیلاتی و ..، که فعلا با آنچه دیده و مشاهده می شود، دور است. کمی خیلی دور!

همین چند ماه پیش بود که چندباره، روابط عمومی هفتمین یا هشتمین شغل پراسترس دنیا و یکی از مشاغل سخت و زیان آور اعلام شد. کارِ طاقت فرسای تمام وقت!

پایین بودن جایگاه سازمانی با انباشتی از وظایف، نگاه سطحی و عدم توجه و آگاهی کافی نسبت به نقش تاثیرگذار این بخش، وجود دیدگاه های تنگ‌نظرانه و عدم درک این جایگاه و..؛ بخشی از توجه و عنایت فزاینده! به این قشر پرکار،  پرمشغله و پربازده است.

حال این سئوال مطرح است واقعا چرا این گونه است؟..

چاره چیست؟

بی تردید فعالیت های روابط عمومی بسیار متنوع، گسترده و پیچیده است و طیف وسیعی را شامل می شود. از راهبری افکارعمومی گرفته تا تولید محتوا و  اطلاع رسانی هدفمند و  تصمیم سازی کارشناسانه و توسعه تفاهم اجتماعی و ...

با اذعان به این حقایق، لازم بود تا فارغ از تعارف و توجیه، گامی‌اساسی و مهم در راستای درک هر چه ‌بهتر و کامل‌تر حرفه روابط‌عمومی‌ برداشته شود.

نبود تشکیلات جامع روابط عمومی آنهم مثل نظام پزشکی، نظام مهندسی، نظام روان شناسی و..؛ در این میانه کاملا مشهود است و  هم اکنون، ایجاد و تشکیل نظام روابط عمومی بیش از همه احساس می شود و شاید اذعان داشت که نسخه شفابخش در برهه فعلی و کنونی باشد. حداقل درگذر از این شرایط و برون رفت از مسایل و شرایط کنونی.

 به هرحال این فرصت ها، مناسبت مهم و موقعیتی مناسب فراهم می‌آورد برای بازمهندسی واحدهای روابط عمومی در کشور که لازم است مسئولان دولتی، شورای اطلاع رسانی دولت، کانون ها و انجمن های صنفی و تخصصی روابط عمومی، اساتید، دانش آموختگان، تئوری پردازان و دیگر نیک اندیشان و صاحب نظران، با هم‌اندیشی و هم‌افزایی، بازنگری و تقویت جایگاه روابط عمومی را در سطح کلان در دستور کار قرار داده و در راستای تحقق آن، باور جدی و اهتمام بیشتر داشته باشند و همه ظرفیت ها و توانمندی ها را در دستیابی به این اهداف بکار گیرند.

روابط عمومی شوق اداری است؛ نه شغل اداری

با توجه به اینکه موضوع کار روابط عمومی ها از تنوع و حیطه بالایی برخوردار است، امکان ظهور خلاقیت نیز در آن به مراتب بالاتر است. 

چاره‌ای نیست جز آنکه با تمرکز بر نقش و اهمیت روابط عمومی در سازمان ها و دیگر مجموعه های کاری،  بستری مناسب برای ارتقای توانمندی ها فراهم کنند و با درک درست و پیگیری تحقق این انتظارات، اهمیت و کارکردهای ضروری و اصولی روابط عمومی را نیز در نظر بگیرند و با دیدی گسترده، فراگیر و جدی، الگویی برای ایجاد تحرک و بالندگی ترسیم کرده و به مسئله رشد و تعالی روابط عمومی در کشور نظر مساعد و مضاعف داشته باشند و توجه  دست اندرکاران، مدیران و مخاطبان را به اهمیت و جایگاه روابط عمومی معطوف کنند.

بی شک فعالان صنعت روابط عمومی، افرادی صاحب نظر، متخصص و توانمند و... هستند و می‌توانند در تمام عرصه ها، نقش موثری را در تصمیم‌گیری ها، تصمیم سازی‌ها و مدیریت بحران و دیگر موضوع ها و مباحث  ایفا کنند. (البته استثناء  هم که در همه حوزه ها کم و بیش وجود دارد)

کارگزاران و متخصصان این حرفه جایگاه واقعی خود را می‌دانند و با عشق، علاقه و مسئولیت‌پذیری و با تمام کم لطفی‌ها و بی توجهی‌ها، با هر نوع رفتار و نگرشی هم که باشد، بی‌تردید چیزی از توانایی و انگیزه کاری آنها نخواهد کاست و همواره به شکلی شفاف و آگاهانه در لایه های ارتباطی می درخشند و با همگرایی و همفکری منسجم، از ظرفیت موثری در راهبری افکار عمومی و بهره وری سرمایه های انسانی  برخوردارند..

البته بین پرانتز تا یادم نرفته به این مهم تاکید و یادی کنیم به نیکی از اندک مجموعه هایی که به خاطر توجه و آگاهی مدیریت، با اعتقاد و باور مثبتی که به فعالیت های روابط عمومی دارند، در آنها چالش های حوزه روابط عمومی کمتر به چشم می آید و ضمن بکارگیری نیروهای متخصص و کاربلد، با درک درست مدیریتی، به نظرات دقیق و کارشناسی آن‌ها توجه می شود و بدین ترتیب با اثربخشی و خدمات بهینه، شفاف سازی اطلاعات، حسن اعتماد و ...  اهداف سازمانی را بخوبی به پیش می برند...  ناگفته اینکه آن ها نیز در جریان اجرای برنامه ها و موضوع های مختلف، بدون مشکل نیستند..

روابط عمومی ها، همیشه آنکال! (ON CALL)

واقعیت این است که همه روزهای سال، در حقیقت به نوعی روز روابط عمومی است و گستره فعالیت های این واحد،  24 ساعته (همیشه آنکال) تعریف و تنظیم شده و  شب و روز  هم نمی شناسد.  همیشه در دسترس و  همواره در متن مسئله و رویداد هستند .

روابط عمومیِ روز و پویا ؛  بی تردید مورد اقبال تمام نهادها و سازمان ها بوده و به کارآمدی و سرآمدی  مجموعه های کاری کمک شایانی می کند.  

با این وصف روابط‌عمومی ها که در یک سازمان با بیش از 45 نوع فعالیت متنوع دست و پنجه نرم می کنند، به عنوان بخش جدایی ناپذیر از تیم مدیریت، دید فراسازمانی و  وسیعی نسبت به ماموریت ها، چشم انداز و چالش های فراروی سازمان ها و دستگاه های خود داشته و به تبع آن، سطح تشکیلات آن نیز  باید به گونه ای باشد که بتواند به جایگاه و وظایف واقعی خود نزدیک شده و تصویر مثبت و موثری در فراگرد ارتباطات توسعه ای و طرح ریزی های راهبردی به نمایش بگذارد.

تنوع کلیدواژه‌های روابط عمومی / لزوم بهره‌گیری از فرصت های نوظهور

در دنیای امروز با توجه به توسعه ارتباطات و پیشرفت روز افزون وسایل ارتباط جمعی و بهره گیری از فناوری های نوین ، اهمیت ارائه اطلاعات به افکار عمومی، ضرورت پاسخگویی مسئولان و اقناع شهروندان و پیچیدگی‌های سیستم‌های اداری و سازمانی و همچنین فناوری های وابسته به هوش مصنوعی و..،  مدیران روابط عمومی و البته کارشناسان این عرصه باید به دانش، هنر، فن و ابزار مختلف و متنوعی مجهز باشند.

اطلاع‌رسانی، اعتماد سازی، پاسخگویی، سخنگویی، برجسته سازی فعالیت‌ها، ارتباط با شرکای اجتماعی، بسترسازی، فرهنگ سازی و مدیریت افکار عمومی، مستندسازی، افکارسنجی، تولید محتوا، برنامه‌ریزی، رسانه های جمعی، ارتباط تعاملی و دو سویه ، رصد، طراحی، عکس، ویدئو، گزارش، پیگیری، هماهنگی، هم اندیشی، تنظیم، انتشار، چاپ،  تاب آوری،  مخاطب محوری، فعالیت های سمعی و بصری، مدیریت بحران، اخلاق حرفه ای، ارتباطات اقناع کننده، دسترسی همگانی،  پیوست رسانه ای، مشارکت و تفاهم، کانال های رسانه ای، خلاقیت، جزئیات محور، شبکه اطلاع رسانی، انعطاف پذیری،  مهارت‌های مذاکره،کاربرد هوش مصنوعی  و ... از جمله ابزار، مهارت‌ها، فنون و کلید واژه‌های روابط عمومی مدرن هستند که این حرفه را به پیشران سازمان ها و حرفه ای بالنده تبدیل کرده است.

 جان کلام آنکه، مدیران و کارشناسان روابط عمومی در دستگاه‌های مختلف به صورت مداوم به دلیل ماهیت شغلی خود باید علاوه بر تعامل،  آینده نگری و روابط پویا و فعال با افراد و طیف های مختلف،  از محدوده معمول خود فراتر رفته و ضمن بهره‌گیری از فرصت های نوظهور و  با افزایش اثربخشی فعالیت ها، در بهبود فرایندها و انطباق با تحولات جدید، به ارتقای اعتماد و اعتبار سازمان ها کمک کند و بطور موثرتری به نیازها و انتظارات مخاطبان و مشتریان پاسخ دهد.

پی نوشت: با ایجاد الگوی هم افزایی و بازمهندسی واحدهای روابط عمومی، لازم است ضمن پیش بینی تشکیل "نظام جامع روابط عمومی"   در سطح کشور،  نسبت به طراحی و تدوین سند برنامه ریزی راهبردی و ترسیم چشم انداز روابط عمومی ها در سطح استان ها، برنامه ریزی لازم، اقدام عملی و اهتمام جدی داشت.

بیان ضرورت ها و انتظارات با تبیین اهداف، وظایف، تنگناها و چالش های فرارو،  می تواند در ارائه نقشه تعالی روابط عمومی ها در یک افق کوتاه مدت و میان مدت، در فرایند تدوین سند برنامه ریزی راهبردی روابط عمومی، مورد توجه ویژه و بازخوانی قرار گیرد. ان شاءالله

 ما که همچنان امیدواریم.