مدیر بخش مطالعات شهری و منطقه‌ای موسسه مطالعات تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه شلترها باید برنامه‌هایی برای بازآوری زنان به زندگی داشته باشند، گفت: در شرایط کنونی نیاز به ایجاد دو نوع سرپناه شبانه برای زنان است.
ایجاد سرپناه برای بانوان فاقد سرپناه یکی از دغدغه‌ها در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی در شهرهای مختلف بوده و هست و بهزیستی با ایجاد مراکز روزانه و شبانه در این خصوص ورود کرده و در ارائه خدمات بهداشتی، مشاوره‌ای و تغذیه‌ای اقداماتی داشته است.
هر چند ایجاد و افزایش چنین مراکزی در شهرها و استان‌های بزرگی همچون تهران امری ضروری است اما نباید از این موضوع در سایر استان‌ها غافل شد چرا که آسیب‌های اجتماعی در حوزه‌های مختلف از تهدیدات موجود در استان‌ها و شهرهای مختلف است.
مسئولان در استان همدان نیز به منظور پیشگیری از وقوع آسیب‌های اجتماعی در حوزه بانوان اقداماتی داشته و بهزیستی با ورود به این موضوع ایجاد سرپناه شبانه بانوان را در دستور کار خود قرار داد که شاید در ابتدا با انتقاداتی مواجه بود اما ایجاد چنین مراکزی به منظور کاهش بسیاری از آسیب‌ها بسیار موثر بوده است.
البته چگونگی فعالیت این مرکز و خدمات ارائه شده در آن نیز جای بحث داشته و با توجه به شرایط کرونایی نیز باید تدابیر ویژه‌ای در این خصوص اندیشیده شود؛ شاید یکی از مواردی که در این بین بیش از همه چیز به چشم می‌خورد و قابل تأمل بوده عدم دریافت هر گونه کارت شناسایی از مراجعان است که این امر خود می‌تواند آسیب‌ها و مسائلی را نیز به دنبال داشته باشد که البته مسئولان مربوطه در این خصوص دلایلی عنوان می‌کنند.
سال ۹۷ دبیر شورای هماهنگی مبارزه با موادمخدر وقت استان همدان از ایجاد مرکز سرپناه بانوان همدان خبر داد و با افتتاح این مرکز شاید دغدغه ساماندهی بانوان فاقد سرپناه تا حدودی رفع شد، این مرکز اکنون با ظرفیت پذیرش ۳۰ نفر فعال است و به منظور اطلاع از وضعیت آن و نحوه خدمات‌دهی مرکز با سرپرست معاونت امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان همدان گفت‌وگو کردیم و با توجه به اینکه باید این مراکز از استانداردهایی در پذیرش و ارائه خدمات به زنان برخوردار باشند که این مهم در برخی مراکز موجود جای بحث دارد در این خصوص با دکتر اعظم آهنگر دکترای جامعه شناسی مسائل اجتماعی و مدیر بخش مطالعات شهری و منطقه‌ای موسسه مطالعات تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران گفت‌وگویی ترتیب دادیم.
دکتر اعظم آهنگر در گفت‌وگو با خبرنگار ما با تأکید بر اینکه راه‌اندازی مراکز شلتر با هدف پناه دادن و کمک به زنان بی‌پناه، بی‌دفاع و کسانی که در واقع به پایان خط رسیده است، اظهار کرد: باید در مراکز سرپناه شبانه بانوان، مراجعان را بر اساس ملاک‌هایی همچون بانوان فاقد سرپناه، کارتن خواب و یا افراد با میزان آلودگی‌های مختلف از همان ابتدا طبقه‌بندی کنند.
وی دریافت کارت شناسایی از مراجعان به شلتر زنان را اساساً کار اشتباهی دانست و گفت: فردی که به ته خط رسیده است کارت شناسایی به دردش نمی‌خورد و برخی از این افراد حاضر هستند کارت شناسایی و حتی فرزند خود را برای تهیه مواد یک روز خود بفروشند.
این دکترای جامعه شناسی مسائل اجتماعی بیان کرد: شلتر زنان با هدف کمک به زنانی ایجاد شده که از مرگ آنها جلوگیری کند و خوب است که برنامه‌هایی برای بازآوری آنها به زندگی نیز داشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه مراکز شلتر ابتدا به ساکن باید از مرگ این افراد جلوگیری کند، افزود: اکنون با سرد شدن هوا باید گرمخانه‌ای باشد که چنین افرادی شب را در آن سپری کرده و در جوی‌ها از سرما یخ نزنند و برای آنها غذای گرم، استحمام و حتی لباس فراهم شود.
آهنگر با بیان اینکه با فراهم کردن مقدمات مذکور در این مراکز سپس مواردی همچون ترک اعتیاد، اشتغال و بازگرداندن آنها به خانواده در صورت امکان انجام شود، تصریح کرد: باید تلاش شود این افراد به زندگی سالم بازگردند؛ زنان بسیاری را دیده‌ام که از همین شلتر زنان به زندگی سالم بازگشته‌اند.
وی به رعایت حداقل‌های لازم در مراکز سرپناه شبانه بانوان اشاره کرد و ادامه داد: حداقل استانداردها در این مراکز، نظافت، رفتار پسندیده با زنان و احساس امنیت دادن به آنها از مهمترین موارد است.
مدیر بخش مطالعات شهری و منطقه‌ای موسسه مطالعات تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: برخی از این زنان با توجه به خلاف‌ها و رفتارهای نابهنجار، کژ رفتار هستند و اگر در این مراکز زیاد تحت نظر بوده و توسط پلیس رصد شوند، فرار کرده و دیگر به این مراکز نمی‌آیند و باید از این جهت احساس امنیت کنند.
وی با تأکید بر اینکه حتی در مواردی برخی از این زنان باید احساس کنند شلترها دولتی نیستند که به این مراکز بیایند، یادآور شد: آنها باید اینگونه احساس کنند اما در حقیقت این مراکز دولتی هستند و نیاز به حمایت دولتی دارند.
آهنگر با بیان اینکه با توجه به وجود برخی بیماری‌ها همچون هپاتیت و HIV، بهتر است خدمات پزشکی و آزمایش‌های روتین نیز در این مراکز انجام شود، اظهار کرد: اکنون با توجه به وضعیت کرونایی باید نایلون‌های سقفی نیز برای جداسازی افراد در مرکز پیش‌بینی شود که آلوده نشوند.
وی با تأکید بر اینکه تعداد این مراکز کم است و در خصوص حمایت‌ها نیز باید مدیران شلترها صحبت کنند، گفت: در بازدیدها مدیران این مراکز سعی دارند همه چیز را عالی جلوه دهند اما زمانی که پای درد و دل آنها می‌نشینیم از عدم حمایت‌ها، حمایت‌های کم و محدود و محدودیت‌های قضایی و حقوقی گفته می‌شود.
این دکترای جامعه شناسی مسائل اجتماعی بیان کرد: تضادهای عاطفی نیز از دیگر موارد عنوان شده از سوی مدیران این مراکز است، در برخی موارد مدیران اظهار می‌کنند واقف به تصمیم زن باردار به فروش فرزند پس از زایمان بودیم و وی را به شلتر منتقل کردیم اما پس از زایمان با کودک از مرکز گریخت که با هماهنگی، مادر و فرزند را مجدد به مرکز منتقل کرده و فرزند را به بهزیستی تحویل دادیم.
وی با تأکید بر اینکه تضادها و تعارض‌هایی در این قضایا پیش می‌آید، افزود: این تضادها و تعارض‌ها جزئی از کار است اما باید مدیران مراکز بسیار حرفه‌ای در این موارد رفتار کنند.
آهنگر با بیان اینکه در موقعیتی قرار داریم که دو نوع شلتر برای زنان نیاز است، تصریح کرد: یک خانه امن و یک شلتر برای زنان خیابان خواب و کارتن خواب نیاز است؛ خانه امن برای زنانی لازم است که گاهی با خانواده مشکل داشته و موارد اخلاقی و... ندارند که خوب است بهزیستی این مورد را در سراسر کشور راه‌اندازی و نگهداری کند.
وی با اشاره به مواردی که دختر و یا زنی با خانه و خانواده مشکل پیدا کرده و از خانه بیرون زده اما کمتر از ۲۴ ساعت مورد تجاوز قرار گرفته است، ادامه داد: همه جمعیت زنان کشور باید بدانند خانه‌های امنی در سراسر کشور وجود دارد که در چنین مواقعی می‌توانند به آنجا مراجعه کنند و مجبور نیستند برای اسکان در هتل و یا مسافرخانه از اماکن نامه ارائه کنند.
مدیر بخش مطالعات شهری و منطقه‌ای موسسه مطالعات تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: باید خانه‌های امن برای مواردی که گاهی مشکلاتی با خانواده پیش آمده و فرد قصد بیرون ماندن از خانه را دارد وجود داشته باشد و یا قوانین به گونه‌ای باشد که لازم به ارائه نامه اماکن برای مراجعه به هتل و یا مسافرخانه نباشد؛ یکسری از قوانین در خصوص زنان نیاز به اصلاح دارد.
شجاع احسانی سرپرست معاونت امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به چگونگی فعالیت مراکز شبانه و روزانه بانوان در همدان اظهار کرد: مرکز شبانه از ساعت هشت شب تا هشت صبح آماده خدمت‌رسانی به بانوان فاقد سرپناه است.
وی با بیان اینکه در این مرکز غذای گرم و لوازم بهداشتی مورد نیاز به بانوان حاضر در مرکز ارائه می‌شود، گفت: با توجه به شرایط کرونایی، پروتکل‌های بهداشتی در این مرکز رعایت شده و لوازم بهداشتی مورد نیاز افراد نیز در این راستا به آنان ارائه می‌شود.
سرپرست معاونت امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان همدان بیان کرد: فلسفه مرکز سرپناه بانوان این است که نمی‌توانیم از مراجعه کنندگان شناسنامه و کارت ملی دریافت کنیم البته افراد مراجعه کننده به این مرکز شناخته شده هستند.
وی با بیان اینکه شناخت ایجاد شده از این افراد با توجه به مراجعات آنها طی سال‌های اخیر بوده است، افزود: این افرد می‌توانند در طول روز نیز از مرکز سرپناه روزانه بانوان استفاده کنند.
احسانی با تأکید بر اینکه محدودیت پذیرشی در این مراکز نداریم، تصریح کرد: مکان مرکز نیز همان آدرس قبل روبروی پمپ بنزین جانبازان بوده و هر دو مرکز شبانه و روزانه آمادگی پذیرش بانوان فاقد سرپناه را دارد.
وی با بیان اینکه مشکل خاصی از لحاظ اعتباری در این مراکز نداریم، ادامه داد: تعداد ظرفیت نیز مشخص نیست و نوسان دارد چرا که یک شب ممکن است پنج نفر و یک شب ۲۰ نفر در مرکز باشند.
سرپرست معاونت امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان همدان خاطرنشان کرد: اکنون با توجه به آغاز فصل سرد سال حضور در این مراکز بیشتر شده و آمار افزایش یافته است و ماندگاری نیز بیشتر شده است.
وی با بیان اینکه در فصل سرد سال درب مرکز شبانه زودتر باز می‌شود، یادآور شد: در فصل تابستان با توجه به بهتر بودن شرایط آب و هوایی افراد دیرتر به مرکز مراجعه می‌کنند؛ در هر صورت مرکز آمادگی پذیرش دارد.
احسانی با تأکید بر اینکه با توجه به شناخته بودن مراجعه کنندگان به این مرکز در استان مشکل خاصی به لحاظ شناسایی آنها نداریم، اظهار کرد: مرکز روزانه نیز از ساعت هشت صبح تا هشت شب با ارائه خدمات بهداشتی و در شرایط کنونی لوازم مورد نیاز برای رعایت پروتکل‌ها و ارائه غذا فعال است.
وی با بیان اینکه در بحث بانوان مشکلی در خصوص فضای مرکز نداریم، گفت: در حال حاضر یک مرکز سرپناه بانوان در مرکز استان فعال است و در صورت دستور مقام قضایی شهرستان‌ها در این رابطه، افراد همان شب به همدان منتقل می‌شوند.
سرپرست معاونت امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان همدان بیان کرد: مراکز اورژانس اجتماعی در تمام شهرستان‌ها فعال است و در صورتی که نیاز به نگهداری مواردی از بانوان در این مرکز باشد با ارجاع به اورژانس اجتماعی و فردای آن روز به صورت مقتضی ساماندهی می‌شوند.
وی با بیان اینکه این مرکز یک مرکز حمایتی مراقبتی است، افزود: افراد فاقد سرپناه و مکان به این مرکز پناه می‌آورند و قطعاً ایجاد این مرکز موجب کاهش آسیب‌های اجتماعی شده که حداقل آن ایجاد سرپناه برای افراد فاقد سرپناه بوده است.
احسانی با تأکید بر اینکه آسیب‌ها برای فرد در طول روز بسیار کمتر از شب است، تصریح کرد: آسیب‌هایی از قبیل اعتیاد، آزارهای جسمی و جنسی برای بانوان فاقد سرپناه وجود دارد که با وجود یک سرپناه و مرکز از این آسیب‌ها در امان خواهند بود.
وی با بیان اینکه فلسفه مرکز سرپناه بانوان حمایتی است، ادامه داد: خدماتی همچون کمک به دریافت شناسنامه و کارت ملی برای بانوان فاقد این مدارک و یا حتی پیگیری بحث اشتغال با کمک مددکار با شناسایی نیز ارائه می‌شود.
سرپرست معاونت امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان همدان خاطرنشان کرد: این بانوان اگر واقعاً به دنبال زندگی سالم و حقیقی باشند در این مسیر قرار نمی‌گیرند اما تمام تلاش حوزه و مددکاران این قسمت بر ساماندهی این افراد به طرق مختلف است.
وی با بیان اینکه این مرکز از یارانه بهره‌مند است، یادآور شد: اطلاع‌رسانی در سبک و سیاق کارهای آسیب‌های اجتماعی می‌تواند مثبت باشد و یا بازتاب منفی داشته باشد؛ این مرکز برای افراد در راه مانده‌ای است که سرپناهی ندارند و آسیب دیده اجتماعی است که به این مرکز پناه می‌آورند.
احسانی با تأکید بر اینکه در این مرکز کارهای مداخلاتی و ارائه لوازم بهداشتی انجام می‌شود، اظهار کرد: ظرفیت ساختمان کنونی سرپناه بانوان همدان ظرفیت پذیرش ۲۵ تا ۳۰ نفر را دارد و تاکنون شلوغی بیش از این تعداد را نداشته‌ایم.
طبق اظهارات سرپرست معاونت امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان همدان مراکز سرپناه شبانه و روزانه بانوان همدان مشکل اعتباری نداشته و از یارانه دولتی برخوردار هستند و فضای این مرکز نیز پاسخگوی تعداد مراجعان است اما بر اساس اظهارات دکتر آهنگر شلتر زنان با هدف کمک به زنانی ایجاد شده که از مرگ آنها جلوگیری کند و خوب است که برنامه‌هایی برای بازآوری آنها به زندگی نیز داشته باشد و حداقل استانداردها از نظافت، رفتار پسندیده با زنان و احساس امنیت دادن به آنها در این مراکز رعایت شود.
البته باید تلاش شود این افراد به زندگی سالم بازگردند و در موقعیتی قرار داریم که دو نوع شلتر برای زنان نیاز است که در تقسیم‌بندی این مراکز می‌توان از ایجاد یک خانه امن و یک شلتر برای زنان خیابان خواب و کارتن خواب نام برد؛ خانه امن برای زنانی لازم است که گاهی با خانواده مشکل داشته و موارد اخلاقی و... ندارند که خوب است بهزیستی این مورد را در سراسر کشور راه‌اندازی و نگهداری کند.
شاید در بازدیدهای به عمل آمده از این مراکز مدیران آنها سعی دارند همه چیز را عالی جلوه دهند اما زمانی که پای درد و دل آنها می‌نشینیم از عدم حمایت‌ها، حمایت‌های کم و محدود و محدودیت‌های قضایی و حقوقی گفته می‌شود که مسئولان مربوطه به منظور ارائه خدمات بهتر و اقدامات موثر در این حوزه حمایت‌ها از این بخش را افزایش دهند.
سپهرغرب،آذین رضایی
نظر شما